Zink in de strijd tegen parodontitis
Eten in de strijd tegen parodontitis, kan dat? Je eet drie keer per dag een heerlijke maaltijd. Misschien neem je ook nog weleens iets tussendoor. Maar waarom eet je eigenlijk? En denk je dat dit effect heeft op je tandvlees?
Wat heeft voeding met je mond te maken?
Waarschijnlijk heb je weleens gehoord dat suiker slecht voor je gebit is. Dat je van snoep en koek gaatjes krijgt. Je weet misschien ook wel dat zuren en suikers uit onder andere frisdrank slijtage van je tanden en kiezen kunnen veroorzaken. Deze voedingsmiddelen hebben een negatief effect op je gebit. Er is al veel gezegd en geschreven over suikers, dus daar zal ik nu geen aandacht aan besteden. Gelukkig zijn er ook voedingsmiddelen jouw gebitsgezondheid juist ondersteunen. Je vraagt je wellicht af hoe dat dan kan.
Waarom moeten we eten?
Natuurlijk is voeding een brandstof. Je krijgt er immers energie van, maar er is nog veel meer. Het lichaam bestaat uit meer dan 3 biljoen cellen. Wij bestaan uit verschillende soorten cellen die allemaal hun eigen taak hebben. Weefsels bestaan uit groepen cellen die bij elkaar horen, bijvoorbeeld het spierweefsel, zenuwweefsel en epitheelweefsel (waar onder andere je tandvlees uit bestaat). Organen zijn weer opgebouwd vanuit één of meer soorten weefsels die belangrijk zijn voor de functie van het specifieke orgaan.
Iedere lichaamscel is opgebouwd vanuit aminozuren (verknipt eiwit) en het bestaat ook uit water, elektrolyten, vetten en koolhydraten. Je snapt nu misschien waarom we moeten eten en dat er geen enkel weefsel of orgaan blijft functioneren zonder voedingsstoffen.
Wat je moet weten over zink
Voor het onderhoud van je cellen en daarmee je lichaam heb je voedingsstoffen nodig. Behalve eiwitten, vetten en koolhydraten zijn vitamines en mineralen ook belangrijk. Mineralen zijn zogenaamde anorganische substanties die in kleine hoeveelheden noodzakelijk zijn om het leven in stand te houden. Mineralen worden ook wel micronutriënten genoemd en je kan ze alleen uit voeding binnen krijgen. Je lichaam kan ze niet zelf aanmaken. Het zijn dus essentiële stoffen.
Voedingsmineralen worden door planten uit de bodem gehaald. Wij krijgen deze mineralen binnen op het moment dat we de planten opeten. Naast mineralen zijn er ook nog sporenelementen. Dit zijn mineralen die slechts in hele kleine hoeveelheden noodzakelijk zijn, maar ze hebben wel belangrijke functies.
Zink is één van de belangrijkste sporenelementen voor onze gezondheid. Na ijzer is dit het mineraal dat nodig is voor groei en overleving. In principe bevatten al je lichaamscellen zink, maar de hoogste concentratie vind je in spieren en botten. Zink ondersteunt de werking van wel honderden processen en is een belangrijke cofactor voor wel vierhonderd enzymen. Ook speelt het een rol binnen het immuunsysteem.
De belangrijkste functies van zink op een rij
• Zink ondersteunt het afweersysteem als onderdeel van T-cellen. Dit zijn geheugen cellen van het immuunsysteem;
• Remt ontstekingsprocessen in combinatie met vitamine C;
• Zink is een cofactor van hormonen, zoals insuline. Het is een onderdeel van insuline en het reguleert de synthese en afgifte van insuline. Het zorgt ook voor een goede werking van dit hormoon;
• Speelt een belangrijke rol bij de voortplanting;
• Helpt de cellen beschermen tegen oxidatie;
• Helpt bij de stofwisseling van vetten, eiwitten en koolhydraten;
• Zink is nodig voor de opbouw van eiwitten en daarmee voor de groei en vernieuwing van weefsels. Het draagt bij aan een gezond zenuwstelsel, gezonde botten, huid, haar en nagels;
• Het ondersteunt het kortetermijngeheugen.
De rol van zink voor je gebit
De vraag is nu natuurlijk of we zink ook nodig hebben voor een gezonde mond. Daar kan ik volmondig “JA” op zeggen. Zink is nodig voor de bouw van eiwitten vanuit aminozuren. Aangezien dat de slijmvliezen in je mond, of eigenlijk alle lichaamscellen, opgebouwd zijn vanuit eiwitten, heb je ze ook nodig voor het behoud van gezond weefsel in je mond. Als je op dit moment wordt behandeld voor parodontitis dan is het zeker aan te raden om eens goed naar je voeding te kijken. Voor wondgenezing en weefselherstel is voldoende zink nodig.
Een andere functie van zink is die binnen het immuunsysteem. Je hebt kunnen lezen dat zink het afweersysteem ondersteunt, maar een zink tekort heeft nadelige effecten op het immuunsysteem. Je wordt bijvoorbeeld gevoeliger voor infecties en hebt sneller ontstekingen (parodontitis). Voor gezond tandvlees en in de strijd tegen parodontitis is het juist van belang dat je immuunsysteem goed functioneert en dat je immuunfit bent.
Ook wordt zink geassocieerd met goed kunnen ruiken en proeven. Toch blijken de onderzoeken het daar nog niet helemaal over eens te zijn. Alhoewel, in een studie bij ouderen werd een verminderde zinkspiegel met een verlaagde smaakgewaarwording voor zout en zuur geassocieerd.
Weetje: een zinktekort is te herkennen aan witte vlekken op nagels.
Neem voldoende zink in
In 2018 heeft de Gezondheidsraad de voedingsnormen voor vitamines en mineralen uitgebracht. Hierin staan de aanbevelingen voor de Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) voor alle vitamines en mineralen vermeld. Voor zink geldt een ADH voor vrouwen van 7 mg/dag en voor mannen 9 mg/dag. Bij dit advies wordt echter geen rekening gehouden met het effect van fytinezuur op de opname van zink uit voeding. Fytinezuur is een zogenaamd anti-nutriënt. In grote hoeveelheden remt deze stof de opname van mineralen.
De European Food Safety Authority (EFSA) geeft echter wel aan dat de zinkbehoefte van een volwassen persoon onder andere afhankelijk is van de hoeveelheid fytinezuur in de voeding plus het lichaamsgewicht en geslacht van de persoon in kwestie.
Nog een andere kanttekening bij het advies van de Gezondheidsraad is dat het ook afhankelijk is vanuit welke bron je zink eet. In de Amerikaanse en Australische aanbevelingen wordt geadviseerd om 50% meer zink te eten als je alleen plantaardig eet.
Wil je weten wat de beste bronnen van zink zijn? Dit zijn dierlijke producten, zoals schaal- en schelpdieren (met name oesters), vlees, kip, eieren en kaas. Goede plantaardige bronnen zijn: haver, rogge, noten (vooral paranoten) en ook in groenten kan zink zitten. Dit is echter wel afhankelijk van de grond waarop ze groeien. Zorg er voor dat je iedere dag voldoende zink binnen krijgt voor gezond tandvlees en een goed werkend immuunsysteem
Weetje: Fytinezuur, dat veel voorkomt in granen voorkomt, lijkt een goede opname van mineralen verhinderen
Bronnen
https://www.gezondheidsraad.nl/
King JC, Does zinc absorption reflect zinc status? Int J of Vit and Nutr Research 91 (2010): 1478S-1483S
Prasad AS, Discovery of human zinc deficiency: Its impact on human health and disease, Advance in Nutrition 4 (2013): 176-190
