Titanium dioxide, titaandioxide (TiO2) of titaanwit is een witte kleurstof. Zoals de naam aangeeft is titaandioxide een oxide, de zuurstofverbinding van titanium. Het wordt gebruikt als wit pigment, dat een goede dekking heeft. Dat komt door de hoge brekingsindex van de kristallen waar het uit bestaat, die licht optimaal weerkaatsen. Daardoor kan er een intense heldere witheid mee bereikt worden. Daar komt bij dat titaandioxide heel gemakkelijk te verwerken is, omdat de stof zich goed laat opnemen in andere stoffen als water, kunststof of bindmiddelen.
Nu is dat alles leuk in verf, maar titaandioxide was als E-nummer E171 in Europa ook toegestaan in voedingsmiddelen. Het werd dan vooral gebruikt in snoepgoed als kauwgom en witte chocola en glazuur en andere versieringen op gebak en taarten. Dat ziet er mooi wit uit en glanst bovendien, wat de witheid nog eens versterkt.
Omdat titaandioxide een potentieel giftige kleurstof is, die geen enkele functie heeft behalve het mooi wit maken van voedingsmiddelen, heeft de voedselwaakhond Foodwatch jarenlang gestreden voor een verbod.
Uiteindelijk heeft de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) na grondige studie besloten dat titaandioxide in voedsel verboden moet worden. Het E-nummer vervalt daarom met ingang van 8 augustus 2022. Bedrijven die de stof nu nog gebruiken hebben daarmee een half jaar de tijd gekregen om hun recepten en etiketten aan te passen. Na 7 augustus 2022 mogen er geen levensmiddelen met E171 geproduceerd of ingevoerd worden in de Europese Unie.
Hier kun je meer lezen over Foodwatch en de EFSA:
https://www.foodwatch.org/nl/current-nieuws/2021/europees-verbod-op-additief-e171/
Titaandioxide in persoonlijke verzorgingsmiddelen
Hoewel titanium dioxide dus niet langer wordt beschouwd als veilig voedingsadditief, zijn we er nog niet helemaal van verlost. De stof komt namelijk ook voor in geneesmiddelen en in verzorgingsproducten zoals tandpasta. Hier staat titaandioxide meestal op de ingrediëntenlijst als CI 77891.
Na het verbod als voedingsadditief kun je titaandioxide op zijn minst verdacht beschouwen als kleurstof in medicijnen, ook in medicijnen die dagelijks ingenomen kunnen worden.
Voorlopig wordt gesteld dat titaandioxide niet door de huid kan worden opgenomen en dat er geen risico is bij verzorgingsproducten die je op de huid smeert. Dat is mooi, want vanwege de breking van UV-straling wordt titaandioxide veel gebruikt in zonnebrandcrème. Voor verzorgingsproducten die je oraal binnenkrijgt, zoals tandpasta en lippenbalsem, is dat wat onduidelijker.
Volgens het RIVM is nader onderzoek naar titaandioxide wenselijk omdat het voor een deel bestaat uit zogenaamde nano-deeltjes, die piepklein zijn en dus diep door kunnen dringen. Het is nog onvoldoende bekend hoe nano-deeltjes zich in het lichaam gedragen en waar ze terecht komen. Er zijn al een aantal studies die aangeven dat nano-deeltjes in de lever en darmen terechtkomen en daar een verhoogde kans op tumorvorming geven.
Hier kun je daar meer over lezen: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3637140/
Nadelen van titaandioxide in tandpasta
Dat titaandioxide in tandpasta niet gelijk met gebruik in voedingsmiddelen verboden is, heeft waarschijnlijk te maken met het idee dat je tandpasta niet inslikt maar uitspuugt. Dat gaat voorbij aan het feit dat het mondslijmvlies stoffen razendsnel absorbeert en in de bloedbaan brengt. Van daaruit kan de stof in het hele lichaam terechtkomen.
Dit onderzoek naar de opname van stoffen door het mondslijmvlies https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3513449/ richt zich niet specifiek op titaandioxide, maar duidelijk is dat het mondslijmvlies alle stoffen snel opneemt. Ook al zou titaandioxide inderdaad niet door de huid worden opgenomen, wat nog maar de vraag is, dan geldt dat zeker niet voor je mondholte.
Ook wij adviseren regelmatig om je mond na het tanden poetsen niet na te spoelen. Zo kunnen de ingrediënten van de tandpasta langer inwerken op het gebit en het tandvlees. Die worden daardoor beter beschermd en verzorgd. Hierbij gaan we natuurlijk wel uit van tandpasta met onschuldige, natuurlijke ingrediënten die geen giftige stoffen bevat.
Voor kinderen is er nog een extra risico. In het proces van leren om de tanden te poetsen slikken zijn onbedoeld weleens tandpasta in. Dat is op zich geen probleem, maar ook hierbij moeten er natuurlijk geen giftige chemicaliën in de tandpasta zitten.
Als titaandioxide nu nog een nuttige functie had, zoals het doden van schadelijke bacteriën, kun je nog zeggen dat het ook voordelen heeft. Maar het zit alleen maar in tandpasta om deze witter te maken. Het is niet meer dan een marketing truc, die de suggestie wekt dat je tanden witter worden door het gebruik van de spierwitte tandpasta.Titaandioxide is echter geen blekende stof en de witheid geeft niet af op je tanden. Het is slechts een kleurstof die alleen de tandpasta witter maakt.
Tandpasta’s op basis van natuurlijke ingrediënten hebben hun natuurlijke kleur en dat is meestal off white, oftewel “gebroken wit”. Dat wil zeggen dat de tandpasta weliswaar wit is, maar niet zo helderwit als een tandpasta met titaandioxide. Maar dat betekent dus niet dat je gebit minder goed wordt gereinigd.
Moet je wachten op een verbod op titaandioxide in tandpasta?
Het is waarschijnlijk een kwestie van tijd tot titaandioxide, zeker voor wat betreft medicijnen en orale verzorgingsmiddelen, verboden zal worden. De vraag is of je daar op moet wachten. Wij vinden van niet. Er is voldoende aanbod van kwalitatief goede tandpasta’s die geen titaandioxide bevatten. Gewoon, omdat het nergens voor nodig is.
Kies bijvoorbeeld voor kauwtabletten tandpasta van JuliBrite, de tandpasta’s van Dr. Brite of de nieuwe Bergenfeld tandpasta. Natuurlijke tandpasta is veilig om na het uitspugen niet na te spoelen zodat de actieve, natuurlijke ingrediënten wat langer hun werk kunnen doen.
