De 7 belangrijkste oorzaken van bruxisme
Wat is de oorzaak van tandenknarsen en waarom heb jij er last van en een ander niet? In dit artikel worden de 7 bekendste oorzaken van knarsen uitgelicht. Bruxisme is de overkoepelende medische term voor tandenknarsen en kaakklemmen:
- Tandenknarsen doe je meestal in je slaap, waarbij je je boven- en onderkaak zo hard over elkaar schuift dat dit een knarsend geluid maakt.
- Een andere vorm van bruxisme is kaakklemmen, waarbij je hard op je tanden en kiezen bijt zonder heen en weer te schuiven. Het klemmen van je kaken kun je in je slaap doen, soms afgewisseld met tandenknarsen, maar ook overdag in wakende toestand is het mogelijk. Vaak ben je dit ook niet bewust dat je het doet.
Bruxisme komt voor bij ongeveer 10 tot 20% van de bevolking en is erg in opkomst als gebitsziekte, nu tandvleesontstekingen en cariës door toegenomen mondhygiëne juist steeds verder worden teruggedrongen. Zowel kinderen als volwassenen kunnen gaan tandenknarsen of kaakklemmen. Meestal is het tijdelijk, maar als het langer aan blijft houden kan het complicaties geven.
Gevolgen van bruxisme
Zo heeft bruxisme, door de kracht die wordt uitgeoefend, een schadelijke invloed op het gebit. Het glazuur kan van de tanden afslijten, waardoor ze gevoeliger worden en vatbaar voor cariës. Ook kunnen tanden breken of barsten. Als door het wrikken het steunweefsel wordt aangetast, kunnen de tanden zelfs los gaan zitten.
Kaakklemmen wordt vaak afgedaan als onschuldiger omdat er niet bewogen wordt, maar hierbij kan de druk op de tanden evengoed zo groot zijn, dat er stukken glazuur afspringen. Tanden en kiezen kunnen gevoelig of zelfs pijnlijk worden.
Afgezien van problemen aan het gebit, kunnen tandenknarsen en kaakklemmen andere vervelende complicaties geven als problemen met de kaakgewrichten, spier-, nek- en schouderklachten en hoofdpijn. De nachtrust wordt er vaak niet beter op en mede hierdoor kan er
vermoeidheid optreden.
Oorzaken bruxisme
Bruxisme, zowel het tandenknarsen als het kaakklemmen, kan verschillende oorzaken hebben. Soms is dat één aanwijsbare oorzaak, maar vaak gaat het om een combinatie van factoren die ervoor zorgen dat iemand onbewust gaat tandenknarsen. Daarbij komt dat onderzoekers naar deze aandoening het niet altijd met elkaar eens zijn, waardoor de inzichten nog weleens veranderen.
Als je van het tandenknarsen af wilt komen, is het belangrijk om voor jezelf na te gaan welke factoren van toepassing zijn op jou. Uiteraard is dit voor iedereen weer anders. Zodra je weet waar je de oorzaak of oorzaken moet zoeken, kun je indien mogelijk de benodigde maatregelen nemen om het tandenknarsen of kaakklemmen te verhelpen. Hieronder hebben we de 7 belangrijkste oorzaken op een rijtje gezet.
1. Stress en spanningen
Als oorzaak nummer 1 wordt tegenwoordig de mentale gesteldheid gezien. Stress, spanning en angsten zijn psychische factoren die veel invloed hebben op de mate waarin iemand last heeft van bruxisme. Uit een recent onderzoek bleek dat stress bij 70% van de tandenknarsers de oorzaak is. En als het al niet dè oorzaak is, versterken deze gemoedstoestanden de neiging tot tandenknarsen en kaakklemmen.
Ook onverwerkte emoties en trauma’s leveren innerlijke spanningen op, die kunnen leiden tot bruxisme.
Stress en spanningen verminderen
Om stress en spanningen te verminderen, zul je vaak ingrijpende maatregelen in je levensstijl moeten nemen.
Onderzoek wat bij jou de stress en spanningen veroorzaakt. Dat kan te maken hebben met je werksituatie, maar een problematische relatie of gezinssituatie kan ook de nodige stress opleveren. Zorg er voor dat je gezond eet, genoeg beweegt en voldoende slaapt. Onderken wat je zou moeten veranderen om minder stress in je leven te hebben. Het verminderen van stress en spanningen kan niet alleen doorslaggevend zijn om te stoppen met tandenknarsen, maar komt ook je algehele gezondheid en welzijn ten goede.
Een psycholoog kan je helpen om de dingen op een rijtje te zetten en ongewenste gedragspatronen te doorbreken. Als de spanningen worden veroorzaakt door angsten of een geestelijk trauma, is een behandeling door een psycholoog uiteraard ook de aangewezen weg. Hij of zij kan je helpen met het verwerken van het trauma en je leren om je te ontspannen.
2. Substanties
Bepaalde substanties kunnen bevordelijk zijn voor het tandenknarsen. We hebben het dan over middelen die de receptoren in het centrale zenuwstelsel stimuleren. Als je er gevoelig voor bent, kunnen deze stoffen ervoor zorgen dat je gaat tandenknarsen.
Genotsmiddelen
Het meest alledaagse stimulerende middel is cafeïne, dat in koffie, cola en energiedrankjes zit.
Ook nicotine is zo’n stimulerende substantie. Rokers hebben maar liefst twee keer zoveel last van bruxisme als niet-rokers, dus dat is iets waar je zeker mee moet stoppen als je van het tandenknarsen af wilt komen.
Hetzelfde geldt voor overmatig alcoholgebruik en stimulerende drugs als cocaïne, amfetamine en XTC.
Medicatie
Medicijnen als antidepressiva kunnen tandenknarsen veroorzaken of verergeren. In tegenstelling tot bovengenoemde middelen kun je hier natuurlijk niet zomaar mee stoppen. Als je vermoed dat medicatie het tandenknarsen bij jou veroorzaakt of verergert, kun je dat het beste melden aan de behandeld arts en kijken of er een alternatief medicijn is.
3. Erfelijkheid
Naar schatting speelt bij de helft van mensen die tandenknarsen en/of kaakklemmen erfelijkheid mee. Bij veel mensen met bruxisme komt het probleem dus vaker voor in de familie. Voor zover je het nog niet weet, kun je er naar vragen bij je familieleden. Een erfelijke aanleg maakt het verhelpen van knarsetanden heel lastig, het enige wat je kunt doen is eventuele andere factoren zoals stress aanpakken en een anti-knarsbitje dragen om de schade aan je gebit te voorkomen.
4. Slaapstoornissen
Als je last hebt van slaapstoornissen, ook wel parasomnia genoemd, voer je in je slaap ongewenste handelingen uit. Slaapwandelen en praten tijdens je slaap zijn hier voorbeelden van. Slaapstoornissen kunnen een overactieve hersenactiviteit veroorzaken, waarbij ook de kauwspieren worden geactiveerd. Dit resulteert dan in tandenknarsen.
Overdag kauwen
Overigens kunnen de kauwspieren ook worden geactiveerd als je de hele dag loopt te kauwen, bijvoorbeeld op kauwgom, je haar, pennen of potloden. Dit zorgt als het ware voor gewenning, waarbij de kauwspieren ‘s nachts niet kunnen stoppen.
5. Aandoeningen van het zenuwstelsel
Ziekten van het centrale zenuwstelsel
Ziekten van het centrale zenuwstelsel zoals Parkinson en de ziekte van Huntington kunnen leiden tot onbewuste hersenactiviteiten. Die onbewuste hersenactiviteiten kunnen zich uiten in trillende handen, maar kunnen ook de kauwspieren beïnvloeden. Dit leidt dan tot één of beide vormen van bruxisme.
Hyperactiviteit
Ook hyperactiviteit, bijvoorbeeld in geval van ADHD, veroorzaakt spanningen in de kaken, waardoor de kaakspieren onbewust kracht gaan uitoefen op het gebit.
Omdat de achterliggende aandoening niet verholpen kan worden, is het nagenoeg onmogelijk om bruxisme in zo’n geval te verhelpen. Ook hier geldt weer: zo veel mogelijk andere factoren elimineren en een anti-knarsbitje dragen om verdere schade aan het gebit te voorkomen.
6. Verkeerde stand gebit
Lange tijd ging men er van uit dat een slecht passende beet of een verkeerde stand van de tanden en kiezen de oorzaak van bruxisme was. De redenering was dat als het gebit niet goed in elkaar past de tanden en kiezen over elkaar kunnen schuren, waardoor de slijtage ontstaat. Aangezien tandenknarsen en kaakklemmen evengoed voorkomt bij mensen met een goed passend gebit, is dit inzicht achterhaald.
Wel invloed op bruxisme
De stand van de kaken en aansluiting van tanden en kiezen op elkaar hebben echter wel invloed op het tandenknarsen en(of kaakklemmen. Bij een slecht passende beet hebben ze meer ruimte om over elkaar te schuiven dan bij een perfect passend gebit. Het is dus raadzaam dat, ook al zijn andere oorzaken op jou van toepassing, de tandarts hier toch even naar te laten kijken. Die kan indien nodig maatregelen nemen om het gebit beter op elkaar aan te laten sluiten.
7. Fysieke spanning
Overmatige spierspanning als je in rust bent kan ook een factor zijn, die leidt tot tandenknarsen en/of kaakklemmen. Met name fysieke spanning in de hoofd-, nek- en schouderspieren kan bevorderlijk zijn voor bruxisme.
Over het algemeen is spierspanning het gevolg van oorzaak nummer 1, stress en spanningen, maar het kan ook fysiek zijn. Dan wordt de spanning opgewekt door een verkeerde slaaphouding. Bijvoorbeeld op je buik slapen betekent een geforceerd gedraaid hoofd, dat spanning geeft in de nek- en schouderspieren, maar ook gevolgen heeft voor de zenuwbanen en de bloeddoorstroming.
Tot slot
Afhankelijk van welke oorzaak of oorzaken er bij jou voor zorgen dat je tandenknarst of je kaken op elkaar klemt, kun kijken welke factoren wel en niet te beïnvloeden zijn. Daar bruxisme meestal wordt veroorzaakt door meerdere factoren, loont het de moeite om maatregelen te nemen voor die factoren die te verhelpen zijn.
Naast het zo veel mogelijk wegnemen of verminderen van de oorzakeb, is het zaak om je gebit te beschermen tegen verdere schade. Er zijn verschillende opties, waarvan een anti-knarsbitje de goedkoopste en snelste manier is. In onze Top 10 “beste bitjes tegen tandenknarsen” hebben we ze voor je op een rijtje gezet.
