Wij kregen een vraag van Dini uit Enschede over de RDA-waarde van tandpasta en of ze zich zorgen over moet maken over de schurende werking van tandpasta. Een mooie gelegenheid om daar eens dieper in te duiken.
Waarom schuurt tandpasta?
Je poetst je tanden om tandplak te verwijderen en dat lukt alleen als de tandpasta een schurende werking heeft. In de oudheid werden natuurproducten als klei en kalk gebruikt om het gebit te reinigen, maar ook onze tegenwoordige tandpasta’s uit tubes moet enigszins schuren. Gemiddeld bestaat tandpasta dan ook voor 20 tot 50% uit schuurmiddel. Die bestaan alleen nog kunstmatige geproduceerde schuurmiddelen (abrasieven). Het voordeel daarvan is dat onder meer de grootte en de vorm van de deeltjes gemakkelijker constant gehouden kan worden. Veel gebruikte schuurmiddelen zijn calciumcarbonaat, aluminiumoxyde en silica.
Nu kun je je voorstellen dat er door het schuren ook een klein laagje tandglazuur wordt verwijderd. Daarom is het schuurmiddel in tandpasta’s zo afgestemd dat het voldoende schuurt om de tandplak te verwijderen, maar niet tot overmatige slijtage leidt. Nu is het zo dat verschillende tandpasta’s verschillende gehalten aan schuurschuurmiddel bevatten. Dat wordt niet op de verpakking vermeld, maar in het algemeen kun je stellen dat tandpasta voor gevoelige tanden minder schuurt dan tandpasta gericht op witte tanden.
De RDA-waarde van tandpasta
De abrassieve (schurende) waarde van tandpasta wordt uitgedrukt in de RDA-waarde of Relative Dentin Abrasivity. Die wordt bepaald aan de hand van laboratoriumonderzoek,
waarbij wordt gekeken naar de hoeveelheid dentine (tandbeen) die de tandpasta afslijt door bepaalde testmethoden. Het RDA wordt niet op tandglazuur getest, omdat de in tandpasta gebruikte schuurmiddelen het glazuur niet meetbaar slijten. Het harde glazuur op je tanden beschermt het zachtere dentine. Alleen al daarom is de RDA-waarde is slechts een indicator en geen exacte voorspeller van de mate van slijtage aan het gebit die de tandpasta kan veroorzaken.
Er is een lijst van de RDA-waarden van reguliere tandpasta’s: https://www.promenadedentalva.com/docs/toothpaste-abrasion-chart.pdf.
Zoals je op de lijst kunt zien, is er een indeling van lage tot hoge RDA-waarde:
0 tot 70: laag abrasief
71 t/m 99: gemiddeld abrasief
101 t/m 150: abrasief
151 of meer: hoog-abrassief
In de Verenigde Staten wordt een RDA-waarde van boven de 200 afgeraden. In Europa hanteert men een maximum RDA-waarde van 250. In een onderzoek naar de waarden van 32 tandpasta’s op de Duitse en Zwitserse markt vond men waarden tussen de 37 en 203.
Helaas bestaat zo’n lijst niet van de kwaliteitstandpasta’s op basis van natuurlijke bestanddelen die wij aanraden. Hiervoor moet je een inschatting maken op basis van wat boven gemeld is: tandpasta’s tegen gevoelige tanden zitten in het lage segment en tandpasta’s voor witte tanden en tegen tandsteen zijn gemiddeld of abrasief.
Hoe belangrijk is de RDA-waarde nu precies?
Het zou misschien gemakkelijk zijn als de RDA-waarde op de verpakking zou staan, maar uiteindelijk poets je je glazuur en niet het daaronder gelegen tandbeen. Bovendien spelen er veel meer factoren mee dan de slijtage van dentine in een laboratorium-opstelling.
Vooral de manier waarop je je tanden poetst blijken in de praktijk bepalender dan de RDA-waarde van de tandpasta. Bijvoorbeeld hoe vaak je je tanden poetst en hoe lang, hoe hard je poetst en met welke poetsbeweging. Ook het type tandenborstel speelt een grote rol, is die hard of zacht, hoe dik zijn de haartjes, etc. En zelfs de hoeveelheid en samenstelling (pH-waarde) van je speeksel heeft invloed, onder andere door de mate waarin het je tandpasta verdunt.
Kortom, de RDA-waarde heeft geen voorspellende functie op de slijtage van jouw gebit. Zelfs in geval van erosieve gebitsslijtage lijkt de abrasiviteit van de tandpasta vergeleken met de andere factoren maar een beperkte rol te spelen. Daarbij moet je je ook bedenken dat een tandpasta met een hele lage RDA-waarde minder goed tandplak verwijdert. Tandplak verwijderen is uiteindelijk het hoofddoel van tandenpoetsen om de vorming van tandsteen, cariës (gaatjes) en tandvleesontstekingen tegen te gaan. Reden genoeg om niet preventief een laag abrasieve tandpasta te gebruiken.
Hoe zit het met geactiveerde houtskool?
Een paar jaar terug kwam geactiveerde houtskool in de mode om je tanden witter te maken. Men ging aan de slag met mengsels van losse houtskoolpoeder en water. Al snel kwamen de kant en klare zwarte houtskool tandpasta’s op de markt.
Geactiveerde houtskool heeft vanwege het absorberende vermogen het grote voordeel dat het van nature ontgiftend en zuiverend werkt. Er is echter ook een nadeel, namelijk dat geactiveerde houtskool het tandglazuur overmatig schuurt, met andere woorden een hoge RDA-waarde heeft. Dat geldt voor de harde poeders en zwarte tandpasta’s met pure actieve kool waar inmiddels volop tegen wordt gewaarschuwd.
Toch is niet alle geactiveerde houtskool-tandpasta hetzelfde. Dr. Brite is de enige tandpasta met natuurlijke ingrediënten, die houtskool bevat maar toch niet zwart is. Zij gebruiken een zeer fijne houtskool-poeder, die niet schurend is. Gecombineerd met ingrediënten zoals biologische kokosolie, aloë vera en vitamine C is er ook veel minder van nodig om het gebit en tandvlees te verzorgen.
Formeel is Dr. Brite tandpasta niet getest, maar volgens hun eigen schatting heeft de tandpasta een RDA-waarde van minder dan 70. Het valt daarmee nog net in de categorie “laag abrasief”.
Het fijne, witte houtskool-poeder is te vinden in Dr. Brite tandpasta Mint en Mint Chip, het mondwater Mint en de tanden-bleekpennen Get Brite en Stay Brite.
Wanneer is een lage RDA-waarde dan wel aan te raden?
Gezien het bovenstaande, hoef je je niet blind te staren op de RDA-waarde of alle houtskool tandpasta’s in de ban te doen. In bepaalde situaties is het echter wel belangrijk om een goede inschatting te maken van de RDA-waarde. Bijvoorbeeld als je last hebt van gevoelige tanden of blootliggende tandhalzen. In dat laatste geval poets je niet je glazuur maar het dentine. Dan is het niet slim om te kiezen voor een tandpasta die tandplak extra goed verwijdert om je tanden witter te maken of tandsteen te voorkomen.
Daarnaast moet je in dat geval zeker ook aandacht schenken aan de factoren, waarvan uit onderzoek is gebleken dat ze bepalender zijn voor de slijtage van het glazuur. Kies voor een zachte tandenborstel en hou deze vast alsof het een pen is. Dan zet je automatisch minder druk tijdens het poetsen.
Tandpasta’s met lage RDA-waarde
Om terug te komen op Dini’s vraag, is het antwoord tweeledig. Heb je geen last van gevoelige tanden, maak je dan geen zorgen om de RDA-waarde maar gebruik voor de zekerheid niet voortdurend tandpasta die je tanden extra wit maken. Heb je wel last van gevoelige tanden of blootliggende tandhalzen, dan is aandacht voor de RDA-waarde zeker op zijn plaats. Koop dan tandpasta voor gevoelige tanden, die per definitie laag abrasief is.
We kunnen je er twee aanraden:
Oxyfresh Pro Formula Sensitive Toothpaste is met een RDA-waarde van 40 één van de minst schurende tandpasta’s op de markt.
Dr. Brite tandpasta Coconut Mint is een weldadige tandpasta op basis van natuurlijke ingrediënten. In tegenstelling tot een aantal andere tandpasta’s van Dr. Brite bevat deze tandpasta geen geactiveerde houtskool, ook niet de fijne veilige variant. Daarvoor in de plaats reinigen en verzorgen zachte, plantaardige bestanddelen je gebit en je tandvlees.
Links
Emeritus hoog hoogleraar preventieve tandheelkunde Cor van Loveren over RDA-waarde:
RDA-waarde van tandpasta: waarom staat dit niet op de verpakking?
De schurende werking van tandpasta, kliniek voor tandheelkunde:
https://www.dekliniekvoortandheelkunde.nl/informatie/tandpasta/de-schurende-werking-van-tandpasta
Dr. Brite over de speciale, fijne witte houtskool-poeder die wordt gebruikt in een aantal van hun tandpasta’s:
https://www.drbrite.com/blogs/be-natural-health-tips-clean-beauty-care/is-activated-charcoal-toothpaste-abrasive
