Sporten en de invloed op de mondgezondheid
Je bent goed bezig; lekker fanatiek aan het sporten. Van alle kanten hoor je dat dit super gezond is. Ik doe graag met je mee. Ook ik vind het heerlijk om uren in de sportschool rond te hangen…euh…ik bedoel natuurlijk te gewichtheffen. Het is super lekker om je sterk en fit te voelen. Ik merkt dat ik zo een stuk minder gestrest ben en lekker scherp van geest. Ik hou mijn werk, wat toch ook best wel fysiek is, veel beter uit door mijn rug en schouders te trainen. Ook lekker buiten bewegen vind ik prettig. Ik geniet van de natuur en haal een frisse neus samen met mijn hond en klets ondertussen met gezinsleden. Nu zal je verwachten dat sporten en bewegen misschien ook gezond voor je mond is…maar is dat wel zo?
Conditie
Gelukkig is mijn eigen mond in topconditie. Dat komt doordat ik weet hoe ik me tijdens het sporten moet gedragen. Helaas geldt dat lang niet voor iedereen. Zelfs voor topsporters niet. Het is ook niet zo dat zij niet weten dat de conditie van je mond ook je sportprestaties kunnen beïnvloeden. Zo laten professionele voetballers regelmatig een verstandskies eruit halen wegens risico op infectie. Daar zit je natuurlijk niet op te wachten. Met kiespijn trainen is geen pretje. Bovendien kunnen de bacteriën zich verder verspreiden via je bloedbaan en zo je conditie ook beïnvloeden.
Ondanks die informatie blijken topsporters vaak een slecht gebit te hebben. Tijdens het allergrootste congres over tandvleesaandoeningen (Europerio) werd bekend dat een nieuwe studie heeft aangetoond dat een groot deel van de topatleten last heeft van parodontale aandoeningen. Een derde van de topatleten geeft aan dat de staat van hun mondgezondheid hun prestaties negatief beïnvloedt. Eerdere studies omtrent Olympische atleten en professionele voetballers in Engeland toonde al aan dat veel atleten een slechte mondgezondheid hebben, en dat dit kan worden gelinkt aan een zelf-gerapporteerde slechte invloed op het welzijn, trainen en prestaties.
Harde cijfers
Slechts 1,1 procent van de olympische sporters bleek een uitstekend gezond tandvlees te hebben. Hiernaast gaf 39 procent van de atleten zelf actief last te ervaren van het bloedend tandvlees. Uit eerdere onderzoeken bleek meer dan de helft van de olympiërs gaatjes te hebben, iets minder dan de helft erosie. 40% voelde zich gehinderd door zijn mondgezondheid. 28% vond dat het hun levenskwaliteit beïnvloedde. Bij 18% had hun mondgezondheid invloed op hun training of sportprestaties. Bij Engelse voetballers had meer dan de helft erosie en meer dan een derde gaatjes. 45% voelde zich gehinderd door zijn mondgezondheid en 20% vond dat het de levenskwaliteit beïnvloedde. Bij 7% van de deelnemers had de mondgezondheid invloed op hun training of sportprestaties. Ook bij het nieuwe onderzoek bleek dat tijdens Europerio werd gepresenteerd bleek de helft gaatjes te hebben en 42% erosie. Bij 32% had de mondgezondheid invloed op hun training of sportprestaties.
Slechter dan gemiddeld
De mondgezondheid van topsporters is slecht. Zij hebben beduidend meer mondaandoeningen dan gemiddeld over de hele populatie. Maar hoe komt dat nu? Poetsen sporters soms minder vaak hun tanden? Reinigen zij niet tussen hun tanden? Ligt het aan eetgewoontes? Of speelt er nog iets anders? Er werd uitgevraagd hoeveel de topsporters hun tanden reinigden. Het bleek dat 97 procent van de atleten gewoon tweemaal per dag tandenpoetsen en 40 procent ook de ruimtes tussen hun tanden dagelijks schoonmaken. Deze getallen zijn hoger dan de gemiddelden van de gehele Britse bevolking, maar toch hebben ze in grote maten last van gebitsproblemen.
Gebitsbeschermer
Sporters lopen meer risico op tandbeschadigingen. Zeker bij contactsporten wil er nog wel eens een hoekje van een tand sneuvelen of zelfs een hele tand eruit vlieger. Denk aan vechtsporten maar denk ook aan ballen en pucks die tegen de mond kunnen aanvliegen. Bijvoorbeeld (ijs)hockey. Daarom zijn gebitsbeschermers erg belangrijk en echt een must als je zo’n sport uitoefent. Een goed passend bitje laat je maken bij de tandarts. Helaas wordt hiermee nog steeds niet verklaart waarom sporters meer gaatjes, erosie en tandvleesaandoeningen hebben.
Voedingspatroon
Een mogelijke reden zou het voedingspatroon van atleten kunnen zijn, aangezien deze vaak veel koolhydraten bevat. Dit zijn suiker(s) en dat kan gaatjes veroorzaken. Bovendien kunnen veel koolhydraten ontstekingen aanwakkeren. Wat ik zelf in de sportschool regelmatig zie, is dat mensen denken dat ze steeds een slokje van hun suikerrijke drankje moeten nemen. Als het sportdrankje echt geen suiker bevat dan is het nog steeds heel zuur. Het zuur op zichzelf kan flinke erosie veroorzaken.
Mondademhaling
Daarnaast zou bij sporten zoals wielrennen en hardlopen de zware ademhaling een reden kunnen zijn. Dit maakt de mond droog en ervoor zorgt dat speeksel minder goed zijn beschermende taken uit kan voeren. Dan is het nog lekkerder om een zuur drankje te nemen, want dat stimuleert de speekselklier. Echter is er dan door de mondademhaling en/of zware ademhaling alsnog te weinig speeksel om het zuur te neutraliseren. Water is dan een stuk beter om te nemen. Prima voor de hydratatie. Probeer daarnaast goed door de neus adem te halen in plaats van door de mond.
Nu wordt het ingewikkeld…
De slechtere mondgezondheid wordt veroorzaakt door factoren die pro-inflammatoir zijn en dysbiose veroorzaken. Dat betekent ontsteking opwekkend en disbalans. Door zwaar en intensief trainen ontstaat er uitputting. Ook is er vaak sprake van dehydratie en een droge mond. Dus een te weinig aan vocht in het lichaam. Het dieet van sporters bevat vaak sportdrank en energie suppletie. Maar ook sociale factoren spelen een rol zoals levensstijl, een niet bewust zijn van de ongezondere leefstijl en priorisering. Daarnaast blijkt mate van toegang tot zorg en zorgkosten ook mee te spelen.
Sociale factoren
Sociale factoren beïnvloeden de mondgezondheid en de mondgezondheid beïnvloedt sociale factoren. Het werkt dus beide kanten op. Bijna de helft van de topsporters merkt een psychosociale impact. Het trainen en de wedstrijden vreten zoveel tijd, dat er weinig tijd is voor gezin, familie en vrienden. Dit is niet goed voor je gebit. Een slecht gebit beïnvloedt ook de sociale omgang; als je slecht uit je mond ruikt, ga je niet zo snel dichtbij iemand staan. Ook je uiterlijk wordt beïnvloedt door je mond en maakt je zo sociaal onzeker. 17% schaamt zich voor het uiterlijk van het gebit. Hierdoor hebben zij moeite met de tanden bloot te lachen.
35% heeft moeilijkheden met eten en drinken. 15% heeft moeite om te relaxen (inclusief slapen). Slaap kan verstoord worden door gebitsproblemen en gebitsproblemen kunnen worden veroorzaakt door een slechts slaap.
Persen
Wat ik ook veel zie gebeuren in de sportschool is dat de kiezen flink op elkaar geperst worden bij het kracht zetten. Een flinke uit de kluiten gewassen sporter vroeg aan mij hoe het kwam dat al zijn kiezen sneuvelden. Ze waren allemaal gebarsten en nu moest hij allemaal implantaten. Ook hij perste zijn tanden fors op elkaar als hij veel gewicht moet wegdrukken. Maar probeer maar eens je kaak te ontspannen als je kracht zet. Automatisch zal je een grimas trekken.
Evenwicht
Fysieke activiteit blijft natuurlijk wel belangrijk voor de algehele gezondheid. Maar overdrijf niet…zorg voor goed herstel. Als je signalen van je lichaam negeert, dan kunnen afweercellen onvoldoende zorgen voor homeostase (normale status van het weefsel). Zo veroorzaak je een chronische infectie, systemische ziekte en dit resulteert in zelfdestructie.
Tip
Dus negeer als sporter niet je bloedende tandvlees, je vermoeidheid of je depressieve gevoelens. Het betekent dat je te veel van je lichaam hebt gevraagd. Zorg voor niet te veel zoet/zuur-momenten op een dag en laat je goed adviseren door je mondhygienist , je eventuele diëtist en sportarts. Spreken die elkaar tegen? Laat ze dan onderling met elkaar overleggen.
