Volgens mij hebben we allemaal stiekem de wens dat de ander zomaar doet wat jij zegt. Of nog leuker: dat ze het al doen voordat jij het hebt gevraagd. Dat je zomaar een wijntje of biertje van je partner krijgt ingeschonken of spontaan een massage als je nek vastzit.
Maar zo werkt het niet. Net zo min dat jij nu spontaan drie keer per dag gaat poetsen met die ene elektrische borstel, gaat spoelen met dat en dat mondwater, dagelijks tussen je tanden schoonmaakt met die en die rager en ook nog eens suikervrij gaat eten.
Waarom doen we dit dan niet? En waarom luistert je puber nou niet eens naar je? En hoe krijg je het voor elkaar dat hij wel doet wat jij wil?
The X-factor
De intentie om je gedrag te veranderen wordt beïnvloed door drie factoren. Namelijk:
- Attitude
- Sociale invloed
- Eigen effectiviteit of haalbaarheid
Wat is de X-factor bij jouw puber?
Eigen opvattingen
Je attitude staat voor opvattingen en afwegingen: Hoe belangrijk vindt je het om je probleem aan te pakken en hoe sta je hier tegenover? Dus ben je er van overtuigt dat drie keer tandenpoetsen werkt tegen gaatjes zodat je niet steeds geboord moet worden? Hoeveel moeite vind je het kosten om het spoelmiddel te gaan gebruiken? Als je ervan overtuigt bent dat het de juiste oplossing is en vind je het de moeite waard dan ben je geneigd om je gedrag aan te passen.
Socials
Sociale invloed geeft aan hoe de invloed van anderen wordt ervaren. Zo laat menig patiënt zich beïnvloeden op verjaardagsfeestjes: “Ga jij serieus al die behandelingen doen? Ben jij mal! Neem gewoon een kunstgebit, heb ik ook!” En de andere kant op: “Ga jij nooit naar de mondhygiënist ? Serieus? Dat is niet meer van deze tijd, hoor. Al mijn collega’s gaan! En moet je kijken hoe wit mijn tanden nu zijn!”
Ken je deze dooddoener van een moeder in bijzijn van haar kind: “De vorige keer was het een drama bij de tandarts dus hij zal zich dit keer ook vast niet gedragen.” Deze is helemaal dodelijk: “Jij? Drie keer per dag poetsen? Hahaha, jou lukt het nog niet eens om een keer per dag te poetsen!” Bedenk dat voor je puber dit een belangrijke factor is, zeker met die social media.
Gaat het lukken?
Je eigen effectiviteit geeft het vertrouwen in jezelf aan. Of je zelf denkt dat het je lukt om bijvoorbeeld elke dag tussen je tanden schoon te maken. Zie jij zelf wel mogelijkheden? Of kan je die suikervrije producten helemaal niet vinden in de supermarkt waar je altijd boodschappen doet? Een plan van aanpak zal er niet komen als je zelf bij voorbaat denkt dat het niet gaat lukken.
Roet in het eten
De drie factoren zijn dus enorm belangrijk bij het besluit om je gedrag wel of niet uit te voeren. Een mondhygienist kan je alles helemaal hebben uitgelegd over het belang, maar als jij heel belangrijk vind wat anderen normaal vinden dan kan dit roet in het eten gooien.
Het slechte voorbeeld
Als je bijvoorbeeld als puber ziet dat jouw ouders ook maar 1 keer per dag poetsen, waarom zou jij dan 3 keer gaan poetsen? Want dan is vast 1 keer per dag poetsen normaal en wat zouden je klasgenoten wel niet zeggen als ze je in de pauze op de wc je tanden zien poetsen? Sta je toch compleet voor schut? Vooral pubers zijn hier dus kwetsbaar. Een mondzorgverlener kan hier wel handig op insteken. Want hoe zouden die vieze tanden overkomen op het meisje dat ze leuk vinden? Zou hij iemand willen zoenen die uit zijn mond ruikt? Okay, vragen waar je puber zich misschien een tikje ongemakkelijk bij zou voelen. Ze hoeven dan ook geen antwoord te geven, maar nadenken…ja, graag.
Een dag zonder zorgen…
Een puber leeft vandaag. Ja, dat is nogal logisch he? Wat ik ermee bedoel te zeggen, is dat hij niet zo bezig is met de toekomst. Hij kan dus enorm balen (van jou) en dus je deuren zowat uit zijn voegen slaan. Hij kan gelukkig ook enorm genieten. Genieten vinden we vaak belangrijk. Alles wat naar leuk ruikt, moet gebruikt worden. Dingen die niet mogen, ruiken nogal naar leuk. Drie keer op een dag poetsen…not so much…suikervrij eten…de hel! Het succes van die snoepautomaten is al snel te verklaren. Je puber heeft honger op de meest vreemde momenten en tadaaaa….hij wordt op zijn wenken bedient. Dat hij die euro voor zijn rijbewijs nodig heeft, doet er ineens niet meer toe. Hij reageert dus eigenlijk enorm primair. Wat hij nu in zijn brein krijgt, dat telt.
Identiteit
Je zou het misschien niet denken, maar ook eten is aan trends onderhevig en maakt zelfs deel uit van je identiteit. Je kent het misschien zelf wel dat op jouw werk bijna iedereen hetzelfde eet. Als je iets anders eet, dan wordt je gevraagd waarom en soms zelfs uitgelachen. Je moet wel erg sterk in je schoenen staan als je niet mee gaat in dat cultuurtje. Pubers staan meestal nog niet zo stevig in hun schoenen. Dus wat de ander eet, eet jij ook. Die boterhammetjes die mama heeft gesmeerd? Niet zo stoer…die kiepen we gewoon in de prullenbak. Andersom kan ook. Dat je puber enorm gezond gaat eten of zelfs te weinig. Groepsdruk is dus een enorm ding. Het valt onder sociale invloed.
Kwetsbaar
De meeste pubers blaken niet van het zelfvertrouwen. En diegene die dat wel doen, overschreeuwen zichzelf. Ze hebben iets te verbergen…hun eigen kwetsbaarheid. Zo kan het dus lijken dat een puber die hard gilt dat hij echt niet zo gek is dat hij drie keer daags gaat poetsen een enorme onzekerheid met zich meedraagt. Deze puber is er van overtuigd dat hij het niet kan. Hij gaat de wedstrijd niet aan. Dat is wat hij namelijk kent; de confrontatie van het eigen falen niet aangaan en de makkelijke weg kiezen. Een andere optie komt niet in hem op. Hierbij is het heel belangrijk om ruimte te bieden voor fouten.
Veiligheid
Alleen door fouten te maken kan men uiteindelijk leren. Dit kan helpen om gedrag uit te voeren die ze eigenlijk wel willen uitvoeren. De puber kan dus een enorm grote wens hebben om dat mooie stralende gebit te krijgen en maar blijven hangen in te weinig poetsen. Het is heel belangrijk om zo’n puber veiligheid te bieden. Elk stapje die hij maakt, moet beloond worden. Positiviteit is de sleutel.
Geef het een kans
Best lastig als je puber thuis gilt echt nooit meer naar die rot mondhygiënist toe te willen en dat die toch alleen maar praat en niet behandeld. Want als deze puber niet op zijn afspraak komt, is er ook geen gelegenheid om hem te complimenteren met zijn inzet of poging tot….
