De halfjaarlijkse controle…voor je het weet, sta je weer buiten. Meestal wordt het gecombineerd met een gebitsreiniging bij de preventieassistent of mondhygiënist. Sommige patienten zeggen honend: “Tjongejonge, hij heeft maar heel even gekeken terwijl jij een hele poos bezig bent.” Maar die controle die doen we echt samen.
Ouderwets
Eigenlijk is ‘halfjaarlijkse controle’ een ouderwetse uitdrukking. Lang niet iedereen moet namelijk elk half jaar voor die controle komen. Sommige hoeven maar een keer per jaar en weer anderen moeten om de paar weken. Dat ligt aan hoe rustig jouw mond of die van je kinderen precies is. De een heeft nu eenmaal meer zorg nodig dan de andere. Deze risico-inschatting is onderdeel van die controle.
Periodiek MondOnderzoek
De nieuwe benaming van de ‘halfjaarlijkse controle’ is Periodiek MondOnderzoek (PMO). Periodiek staat dus voor een bepaalde interval die niet gelijk is voor iedereen. Het betreft een onderzoek van de gehele mond en dus niet alleen van tanden en kiezen. Iedereen weet wel dat tijdens de PMO wordt bekeken of er gaatjes zijn of niet. De tandarts zegt ook vaak vrolijk: “Geen gaatjes!” en dat doet denken alsof er alleen maar het af- dan wel aanwezigheid van cariës wordt gecontroleerd. Niks is minder waar. En wist je dat dit pas goed onderzocht kan worden als er zowel voor als na het verwijderen van plak en tandsteen wordt gekeken?
Plak is een verrader
Onder andere de aanwezigheid van plak verraad namelijk of een gaatje actief of passief is. Een passief hoeft namelijk niet geboord te worden. Tenzij het heel ontsierend is, bijvoorbeeld als het op een voortand is. Dus als men puur alleen een gaatje bekijkt na de plakverwijdering en niet meeneemt of er voor de gebitsreiniging sprake was van plak dan kan de diagnose vals positief of vals negatief uitvallen. Ook de risico-inschatting zou niet goed gaat als er alleen na de gebitsreiniging wordt gekeken. Bovendien is het (regelmatig) gebruik van fluoride en van bepaalde voeding ook van invloed op de diagnose, de behandeling en de risico-inschatting.
Opletten geblazen
Dat betekent dus dat die preventieassistent of mondhygiënist een belangrijke taak heeft binnen de PMO. Hij bekijkt die mate van plak en de locatie van de plak. Ook kan ze tijdens de gebitsreiniging voelen of bepaalde oppervlakken zacht zijn. Na de gebitsreiniging is de plak weg en soms ook die zachtheid. Bovendien kan er bloedt in de weg zetten voor een nauwkeurige inspectie na de gebitsreiniging om de kleur van het plekje te beoordelen. Dat betekent dat de preventieassistent of mondhygiënist heel alert moet zijn. Ook op plekjes waar een tandarts bij de controle wat minder snel zou stilstaan, bijvoorbeeld net onder een kroon of onder het tandvlees. Een goede preventieassistent of mondhygiënist beschrijft dus nauwkeurig wat hij of zij heeft waargenomen. Aan u, in het dossier en aan de eventuele tandarts die de PMO komt doen. Ook na de gebitsreiniging moet er een check worden gedaan omdat ook juist de plak, tandsteen of speeksel (‘even blazen..’) het zicht kan belemmeren.
Tandvlees
Zoals al werd beschreven, wordt er tijdens de PMO niet alleen maar gekeken of er gaatjes zijn. Een belangrijk onderdeel vormt de PPS. Dit is een screeningsinstrument voor tandvleesontsteking. Deze score loopt van 1 t/m 3 en daarop volgt een ‘nadenkmomentje’ om te bekijken wat deze score precies betekent in jouw geval en welke behandeling hierbij wel of niet in aanmerking komt. Deze PPS wordt voorafgaand aan de gebitsreiniging gedaan. Een goede behandelaar vertelt u welke conditie uw tandvlees (vermoedelijk) heeft bij de PMO. Maar wellicht vind je dit geen onderdeel van het PMO. Maar dat is het dus wel.
Niet alleen door middel van de PPS wordt het tandvlees bekeken. Ook wordt er gezocht naar afwijkingen op het tandvlees die traumatisch gebruik van de tandenborstel verraden.
Slijmvliezen
Naast de controle op gaatjes en het tandvlees worden de slijmvliezen, de orale weefsels, gescreend. Bijvoorbeeld of er een witte lijn in de wang loopt, of er blaren zijn, of de speekselklieren okay zijn, of het gehemelte verkleuringen heeft. Ook de keelholte, de lippen, de tong en onder de lippen wordt een blik geworpen. Er wordt hierbij vooral gekeken of er sprake kan zijn van mondkanker en ook andere afwijkingen zoals Lichen Planus worden gecheckt. Ook de mondhygienist en de preventieassistent kennen deze taak. Alles wat afwijkt wordt genoteerd. De mondhygiënist kent scholing op het gebied van mondpathologie en kan dit goed herkennen en benoemen. Deze kracht kan ook verwijzen naar de kaakchirurg voor nader onderzoek.
Andere afwijkingen aan het gebit
Behalve gaatjes kunnen er aan de tanden en kiezen nog andere afwijkingen zijn. Bijvoorbeeld slecht gevormd glazuur, tanderosie, poetstrauma, recessies en slijtage. Bij kinderen wordt er uiteraard ook bekeken hoever ze met wisselen zijn en of er een beugel in moet of dat er naar de logopedist moet worden verwezen.
PMO is teamwork
Eigenlijk is het heel bijzonder dat die PMO in een paar minuutjes gedaan zou moeten worden. Er is zoveel om naar de kijken. En laten we ook niet de röntgenfoto’s vergeten waar ook van alles op gezien kan worden. Bovendien wil je meteen weten wat het is en wat er aan gedaan kan worden. Dat terwijl men in de politiek enorm lang kan bakkeleien over de juiste oplossing en in het ziekenhuis je vaak pas na een paar weken de uitslag hoort. Het is dus maar goed dat de preventieassistent of de mondhygiënist wat langer de tijd krijgt om je gebit te bewonderen en tijdens de gebitsreiniging kan nadenken. Of die PMO nu berekend wordt of niet, ze hebben hier echt een grote taak in. Die tandarts komt in een gespreid bedje kijken om de eindzegen te geven en daarom kan je dan snel de deur weer uit.
