Gaatjes ontstaan door bacteriën en suiker en ook tandvleesproblemen komen door plak. Zo klaar als een klontje, zou je denken. Toch ligt dit niet zo eenvoudig. Meer en meer komen we er achter dat nog veel meer factoren een rol spelen. Zoals omgevingsfactoren, persoonsgebonden factoren en de sociale economische status. Zij spelen waarschijnlijk een grote rol in het ontstaan van problemen in de mond. Hoe beïnvloed je die factoren?
Arm en rijk
Zo zijn de gezondheidsverschillen tussen arm en rijk heel frustrerend. Het is te verklaren door materiële, psychosociale en gedragsfactoren. Je kunt je voorstellen dat als je het geld niet hebt voor een goede elektrische tandenborstel en tandpasta dat het al snel een verloren zaak is. Ook bezoeken deze mensen minder vaak de tandarts. Hierdoor gaan de kinderen ook niet naar de tandarts en/of mondhygienist. Super zonde, want voor kinderen is deze zorg gratis. De problemen worden zo van generatie op generatie doorgegeven.
Op tijd bereiken
Bij de GGD hebben ze de spreuk: “Zorg redt levens. Preventie redt generaties.” Het is voor mij als mondhygienist echt een uitdaging om deze kinderen op tijd te bereiken; vlak voordat er problemen ontstaan. Dat is niet eenvoudig omdat in deze groep kleine peutertjes al gaatjes hebben. Dus voor de leeftijd wat heel lang is aanbevolen om de tandarts voor het eerst te bezoeken om te wennen. Hoe we proberen toch er op tijd bij te zijn, zal ik in een andere blog beschrijven.
Psychosociaal
In deze blog wil ik namelijk dieper ingaan op de psychosociale factoren. De volgende psychosociale factoren bleken op zichzelf een ongunstig effect op de gezondheid te hebben en spelen een grote rol onderaan de maatschappelijke ladder:
- Gevoelens van vijandigheid
- Gevoelens van gebrek over controle over het eigen leven
Don’t shoot the messenger
Die eerste ken ik maar al te goed. Ik ben namelijk regelmatig de ‘slecht bericht boodschapper’. Het is mijn plicht om mensen op de hoogte te stellen van de mate van gezondheid van hun mond. Dit valt regelmatig tegen. Ik vraag daarom soms mensen van te voren hoe fit ze denken dat hun mond is.
Veel mensen ervaren geen enkel probleem en hebben altijd te horen gekregen dat er niks aan de hand was. Met behulp van een spiegel kan ik hen laten zien wat de werkelijke situatie is. Dat is soms nogal schrikken. Negatieve emoties komen al snel naar boven. Dat uit zich naar mij, naar de boodschapper.
Zwarte Piet is niet gezond
Natuurlijk zijn mensen niet boos op mij, maar op de situatie. Niet alle mensen kunnen dit onderscheid maken en krijgen zodoende gevoelens van vijandigheid jegens mij of jegens diegene die altijd zei dat het goed was. Ook worden mensen boos op de verzekering en noem het allemaal maar op. Soms zelfs tegen zichzelf. Dusdanig dat ze niks meer willen weten en de kop in het zand steken. Dit helpt allemaal niet.
Je behandelaar en jijzelf zijn namelijk diegene die iets aan de situatie kunnen doen. Ervaar je vijandigheid en blijf je hierin hangen dan verandert er helemaal niks en loopt zelfs de situatie meer en meer achteruit. Iemand die alles en iedereen ‘de schuld’ wil geven, wordt zodoende steeds ongezonder. Een Zwarte Piet in een persoon zoeken is dus niet de oplossing.
Invloed
Ook al heb je je gezondheid niet volledig in de hand, je hebt er wel zelf invloed op. Geloof je dat je daadwerkelijk invloed op je gezondheid hebt? Zo ja, dan kan je makkelijker gezondheidsproblemen aanpakken en je actief opstellen in de behandeling. Zo niet, dan is er een probleem.
Wondermiddeltjes bestaan niet
Zo ken ik een puber met forse tandvleesontsteking. Haar vader blijft erin hangen dat de problemen enkel komen door haar afkomst (Afrikaans) en de gebruiken aldaar. Hij is er dus eigenlijk van overtuigt dat ze zelf geen invloed hebben op de gezondheid van haar tandvlees. Hij vraagt me steeds of ze niet gewoon ergens mee kan spoelen. Hij denkt dat een spoelmiddel tegen een ontsteking alles kan oplossen. Dat zou natuurlijk heel mooi zijn, maar hij gaat totaal voorbij aan de eigen rol die je hebt bij het oplossen van gezondheidsproblemen. Het advies om bepaalde ragertjes te gebruiken, wordt door vader in de wind geslagen.
Als je zelf niks verandert…krijg je wat je al had
Rageren is een arbeidsintensief klusje en dat noemen wij in de mondzorg ‘gedrag’. Op het moment dat je je ongezonde gedrag niet verandert, zal het probleem ook niet opgelost worden. Als je te vaak suiker op een dag eet, zal je gaatjes blijven krijgen. Als je niet gaat sporten, blijft je conditie slecht. Als je meer calorieën eet dan je verbruikt, dan blijf je overgewicht houden. Maar ja, als je de supermarkt de schuld geeft of vindt dat de sportschool te duur is of dat die ragers teveel gedoe zijn, dan hou je jezelf niet verantwoordelijk. Dan geef je de schuld aan dingen die voor jou niet beïnvloedbaar zijn. Je past je gedrag niet aan en dus verandert ook je gezondheid niet.
Locus of control voor meer lol
Als je jezelf ziet als architect van je bestaan dan heb je een interne locus of control. Je bent dan minder kwetsbaar en je ervaart je leven daardoor veel positiever. De locus of control is een centraal sturende factor die je andere persoonsgebonden factoren kleurt. Iemand met interne locus of control zal vaker zelf touwtjes in handen nemen bij hun gezondheid en behandeling. Dus hoe je zelf je locus of control ziet, beïnvloedt het verloop van de behandeling. Je snapt dat het voor mij als behandelaar dus heel belangrijk is om het vlammetje van de interne locus of control aan te wakkeren. Daar ligt een van de sleutels om te zorgen die oneerlijke gezondheidsverschillen worden opgelost.
Succes
Om je te laten ervaren dat het uitmaakt wat je doet, is het heel belangrijk dat je succes ervaart. Soms moet ik dan even een uitstapje maken naar hele andere dingen. Bijvoorbeeld naar je hobby. Stel dat je voetbalt, hoe kreeg je het voor elkaar dat je team een wedstrijd won? Was dat toeval of had je er hard voor getraind? Het is belangrijk dat ik je een stapje in de goede richting laat zetten dat voor jou niet super veel moeite kost. Vervolgens bekijken we daar de resultaten van en kan ik laten zien dat je het dus zelf hebt kunnen beïnvloeden.
Gelukkig!
Ook al doe je niet precies wat het advies was, het is belangrijk te complimenteren voor je inzet en je te laten zien dat het een stap in de goede richting was. Hierdoor worden de meeste mensen heel enthousiast en gaan zich nog meer inzetten. Super leuk om zo’n proces mee te maken. Je weet dat je hiermee niet alleen een gezondere mond hebt gegeven, maar dat je mensen ook laat zien dat ze vat op hun leven kunnen krijgen. Ik weet dus dat ik door de mondgezondheid te beïnvloeden, mensen een stukje gelukkiger kan maken! Wat een prachtig beroep heb ik toch!
