Propyleen glycol in cosmetica en tandpasta
Heb jij wel eens nagedacht over wat je nu eigenlijk allemaal op je gezicht smeert, of in je mond stopt? Alles wat industrieel bewerkt is bevat vaak meerdere ingrediënten en propyleen glycol is er één van. Het is een stof die gewoonlijk als additief wordt gebruikt voor levensmiddelen. Daarnaast zit het vanwege zijn eigenschapen ook als ingrediënt in veel cosmetische producten, waaronder tandpasta’s. Ook vindt je het in vloeistoffen van de e-sigaret.
Er is veel discussie over propyleen glycol ontstaan om dat het ook als ingrediënt in antivries wordt gebruikt. Echter, volgens de FDA kan deze stof veilig gebruikt worden in levensmiddelen. De vraag is natuurlijk of de hoeveelheid propyleen glycol die in mondverzorgingsproducten wordt gebruikt schadelijk is voor de gezondheid.
Wat is propyleen glycol?
Propyleen glycol wordt uit aardolie gewonnen en het is een kleurloze, reukloze, licht stroperige vloeistof zonder smaak. Het is iets dikker dan water en komt niet in de natuur voor. Sommige stoffen lossen er iets makkelijker in op dan dat ze in water doen. Vandaar dat deze vloeistof als handig additief in bewerkte voedingsmiddelen en cosmetische producten wordt gebruikt.
De voordelen van propyleen glycol in voedingsmiddelen
Propyleen glycol wordt vaak gebruikt als additief in voedingsmiddelen. Het bevordert de verwerking van deze producten en het verbetert ook de textuur, smaak, het uiterlijk en de houdbaarheid. Dit zijn natuurlijk voor de voedingsindustrie belangrijke factoren om deze stof te gebruiken. Op het etiket van een voedingsmiddel is propyleen glycol te herkennen aan het E-nummer dat erbij hoort: E1520
Propyleen glycol kan op de volgende manieren in levensmiddelen worden gebruikt:
- Als anti-oxidant. Net als vitamine C (E300-E304) is ook propyleen glycol een anti-oxidant. Het verlengt de houdbaarheid van voedingsmiddelen door het te beschermen tegen inwerking van zuurstof.
- Als antiklontermiddel. Het gaat klontering van voedselbestanddelen tegen en je vindt het dan ook in bijvoorbeeld margarine en zuivelproducten uit de diepvries.
- Bescherming tegen vocht. Het voorkomt uitdroging en wordt daarmee toegevoegd aan voedingsmiddelen die beschermd moeten worden tegen inwerking van vocht, zoals bijvoorbeeld geraspte kokos.
- Het wordt ingezet als oplosmiddel voor andere voedingsstoffen, zoals kleur- en smaakstoffen.
- Het zorgt voor een beter uiterlijk en een beter mondgevoel van een voedingsmiddel. Dit heeft als voordeel voor de industrie, dat we er meer van willen eten en dat er dus ook meer van verkocht wordt.
Je kan je nu misschien wel voorstellen dat propyleen glycol graag gebruikt wordt als additief in voedingsmiddelen. Je vindt het dan ook voornamelijk in bewerkte en verpakte voedingsmiddelen, zoals dressings, frisdranken, popcorn, fastfood, maar ook in brood en zuivelproducten.
Wat zijn de nadelen van propylene glycol?
Volgens de FDA (Food and Drug Administration) is propyleen glycol veilig om door de industrie in zijn producten te gebruiken. In Europa mag het alleen in levensmiddelen worden gebruikt als oplosmiddel voor onder andere kleurstoffen en anti-oxidanten.
De vraag is natuurlijk hoe giftig propyleen glycol daadwerkelijk is. Het blijkt dat de toxiciteit van propyleen glycol erg laag is. Komt propyleen glycol op een of andere manier in giftige hoeveelheden in het lichaam, dan kan dit wel leiden tot acidose (verzuring van het bloed) en nierfalen.
Het wordt voor een groot deel onveranderd door de nieren uitgescheiden en het overige deel wordt afgebroken tot melkzuur. Als dit zuur niet snel genoeg het lichaam verlaat, dan kan het in het bloed ophopen, wat problemen veroorzaakt. Gelukkig is zo’n toxische reactie zeer zeldzaam.
Symptomen van een giftige reactie zijn:
- Verminderde hartslag
- Trage ademhaling
- Uiteindelijk verlies van bewustzijn
Bij gezonde volwassenen met een normale lever- en nierfunctie wordt propyleen glycol gelukkig vrij snel afgebroken en waarna het uit het lichaam verdwijnt. Mogelijk is dit een ander verhaal bij mensen met een lever- of nierziekte. Ook baby’s hebben meer tijd nodig om deze stof uit het lichaam te verwijderen. Andere risico groepen zijn zwangere vrouwen en kinderen. Deze groepen hebben een lager niveau van het enzym dat essentieel is voor de afbraak van propyleen glycol.
Als zij worden blootgesteld aan grote hoeveelheden propyleen glycol dan lopen ze het risico op het ontwikkelen van een giftige reactie. Vooral bij baby’s moet er uitgekeken worden, want zij zijn bijzonder gevoelig voor de nadelige effecten op het centrale zenuwstelsel.
Er zijn geen aanwijzingen dat voedingsmiddelen reden tot zorg zijn, maar hoge dosis kunnen wel binnenkomen door het gebruik van medicatie en vitamine preparaten. Wanneer personen met een slechte nier- en leverfunctie zeer hoge dosis binnen krijgen, kunnen propyleen glycol en melkzuur mogelijk ophopen in de bloedbaan en toxische symptomen veroorzaken.
Overige nadelige effecten
Bij toxische niveaus is gebleken dat propyleen glycol epileptische aanvallen en ernstige neurologische symptomen veroorzaakt. Er zijn ook gevallen van misselijkheid, duizeligheid en vreemde sensaties gemeld.
Daarnaast is er een groep mensen die allergisch is voor propyleen glycol. Dit uit zich in uitslag op het gezicht of lichaam. Andere symptomen zijn: gezwollen keel of tandvlees, rode en tranende ogen, spierpijnen, duizeligheid en brandend maagzuur, zweten of benauwdheid.
Naast dat propyleen glycol in tandpasta’s wordt gebruikt, zit het ook in vloeistoffen van de e-sigaret. Het kan een droge mond veroorzaken en de luchtwegen irriteren. Chronische droge mond wordt geassocieerd met een slechte adem, zweertjes in de mond en tandbederf.
Volgens het RIVM wordt blootstelling aan propyleenglycol beschouwd als mogelijke veroorzaker van gezondheidsproblemen, omdat het naast irritaties aan luchtwegen en ogen ook schadelijke stoffen vormt tijdens verbranding. Het gaat hier onder andere om de chemische stof propeenoxide, die door het International Agency for Research on Cancer (een vooraanstaand instituut in kankeronderzoek) is geclassificeerd als mogelijk kankerverwekkend.
Wat moeten we nu met propyleen glycol?
Voor de industrie is propyleen glycol een nuttige chemische stof die wordt aangetroffen in een breed scala aan producten. Ondanks dat er gevallen bekend zijn van vergiftiging, wordt de stof over het algemeen beschouwd als zeer laag toxisch. Als je allergisch bent voor propyleen glycol dan is het raadzaam om de producten waar het in zit te vermijden.
Houd er ook rekening mee dat de meeste voedingsmiddelen die propyleen glycol bevatten, sterk bewerkte junkfood zijn. Kies daarom liever voor vers bereid voedsel, waardoor je de inname van propyleen glycol automatisch verminderd.
