Laatst hield ik een presentatie tijdens De Dag van de Preventieassistent. Deze nascholingsdag werd door honderden preventieassistenten bezocht. Van de organisatie moest het ‘een feestje’ worden. Niemand heeft wat aan een saaie dag. Daar leer je helemaal niks van. Zelf heb ik jaren met een komische theaterband opgetreden en dus ben ik wel bekend met een feestje en een podium. Na twee jaar geen congres meer bezocht te hebben, stonden zowel de preventieassistenten als ik te trappelen van ongeduld!
Alles onder controle
Mijn praatje ging over de controle. Binnen de mondzorg noemen we dit heel sjiek ‘preventief mondonderzoek’. Al eerder heb ik het hier over het ‘extra orale’ mondonderzoek gehad. Een woord dat wij vrij normaal vinden maar dat vanuit een ander perspectief al snel tot hilariteit uitloopt. Hiermee was dus ook in deze zaal al snel het ijs gebroken. Aanvankelijk dacht eigenlijk vrijwel geen enkele preventieassistent dat zij een extra oraal onderzoek deden. Toch doen ze dit allemaal. Je haalt namelijk niet met je ogen gesloten een patiënt uit de wachtkamer. Dus je ziet iets…hoe dan ook.
De vooroordelen vliegen ons om de oren
Je zou bijna kunnen zeggen dat jij, de patiënt, zelfs een extra oraal onderzoek bij ons uitvoert. Want ook jij kijkt ons onderzoekend aan. Zeker als we een nieuwe behandelaar voor je zijn. In een ogenblik besluit je of we ‘okay’ zijn of niet. Hoe oud zijn we ongeveer? Lachen we wel lief genoeg? Maken we een zekere of onzekere indruk? Ervaren, professioneel, onhandig of sacherijnig? Je kan het niet helpen…de vooroordelen vliegen je nu eenmaal om de oren. En dat weten we en zorgen we dus voor die mooie lach, voor frisse kleding, een goede houding en een vriendelijke benadering. Misschien schudden sommige van ons weer handen. Zelfs daarbij letten we op of we je niet te hard knijpen of juist te lafjes vasthouden. Stel je voor dat ik je keihard de hand schud…wat zou je dan denken? Juist ja…”Oei, die is hardhandig…!” Daar gaat je vertrouwen in mij!
Kleur bekennen
En zo ook bij ons, behandelaren. Wij denken ook wat van je voordat je überhaupt de drempel van de behandelkamer bent gepasseerd. Een van de dingen waar preventieassistenten op zouden kunnen letten is je kleur. Ik had deze expres zo benoemd. Je moet daarbij even weten dat de Ramadan net was gestart en er (daarom?) welgeteld maar een gesluierde dame in het geheel zat. Ze was me eigenlijk nog niet opgevallen totdat de dame voor haar mij antwoord gaf. Ik vroeg namelijk waarom ‘kleur’ op mijn powerpoint slide stond. Waarom vroeg ik de preventieassistenten naar kleur te kijken?
Etnisch profileren in de wetenschap
De preventieassistent die voor de gesluierde dame zat antwoordde: “Om te zien of ze Marokkaans of Turks zijn.” Ik bedankte haar voor haar antwoord. Ze was zo stoer geweest om dit te zeggen terwijl het toch een beladen onderwerp is. Haar antwoord was namelijk helemaal niet zo vreemd. In mijn leerboeken en in wetenschappelijk onderzoek wordt er namelijk regelmatig onderscheid gemaakt tussen mensen van verschillende achtergronden. Zo staat in onze ‘de Bijbel’ voor mondhygiënisten over parodontologie dat mensen van Arabische afkomst een bepaalde bacterie vaker bij zich zouden dragen. Of…misschien bedoelden ze achteraf dat deze bacterie bij hen vaker tot ziekte leidt. Want inmiddels weten we dat heel veel mensen deze specifieke bacterie bij zich dragen, maar geen parodontitis ontwikkelen of dat het onder het detectieniveau blijft. Je vraagt je af of überhaupt deze informatie nog relevant is of zal zijn in de toekomst. We raken namelijk steeds meer gemengd.
Volgens Twitter…
Ook zouden kinderen van een bepaalde achtergrond (Marokkaans, meen ik) vaker gaatjes ontwikkelen. Maar is dat wel zo? Is dat puur omdat ze Marokkaans zijn? Omdat zij een andere cultuur zouden hebben? Een andere opvoedingsstijl die invloed zou hebben op het ontwikkelen van gaatjes? Of speelt er iets anders. Op Twitter verschijnt er een interessant ‘draadje’, zoals dat heet. Ik weet niet of haar naam mag noemen, maar ook zij heeft Marokkaanse roots en is ze tandheelkundige. Ook binnen de politiek heeft ze een rol en ik volg haar ontzettend graag want wat zei zegt snijdt vaak hout. Ze is ook wetenschappelijk een bezig bijtje. Anyway, zij reageerde op het bericht dat er onder mensen met niet-Westerse achtergrond vaker en heftigere Corona was geconstateerd. Zij legde hierbij uitstekend uit dat het niet gaat om deze achtergrond specifiek maar om de sociaal economische status (SES). Om opleidingsniveau en het wel of niet breed hebben, dus.
We zijn de belastingdienst niet…!
Dus…moeten wij in de praktijk wel etnisch profileren? Zijn wij dan niet net zo slecht bezig als de belastingdienst? Ik denk dat we hier heel erg mee uit moeten kijken. Wel is het helaas zo dat mensen in asielzoekerscentra vaak erg weinig vergoeding krijgen voor preventieve tandheelkunde. Het is hen ook vaak niet bekend hoe het in Nederland werkt qua mondzorg. Voor hen is het niet normaal om elk half jaar op controle te komen. In hun land van herkomst ga je soms alleen maar als je kiespijn hebt. En als je op de vlucht slaat, neem je echt als eerste je elektrische tandenborstel mee. Je hebt wel wat anders aan je hoofd. Bovendien kan al die stress op je lichaam en dus ook op je gebit slaan. Hoe rustig sta jij te tandenpoetsen als je met z’n allen in een kippenhok moet wonen? Ligt je mate van mondhygiëne dan aan je kleurtje? Ik denk het niet…
Gelaatskleur
Met kleur bedoelde ik dus heel wat anders. Je kunt bleek zijn, rood aangelopen of zelfs paars. De kleur op je wangen kan vertellen hoe je je voelt. Ben je op je gemak? Ben je zenuwachtig? Sta je op het punt van flauwvallen? En ook kan deze kleur vertellen of je misschien hart- en vaatziektes onder de leden hebt en hoe je doorbloeding is. Allemaal heel interessant voor de tandheelkundig behandelaar. Toen ik dit vertelde, veerde de gesluierde dame op en beantwoorde enthousiast mijn volgende vraag. Het was werkelijk een feestje!
