Zelf voel ik toch altijd een beetje een gegeneerd om dit onderwerp te bespreken. Toch push ik mezelf om dit te doen. Ik verwacht namelijk hetzelfde van andere (para)medici als het gaat om onderwerpen die mijn vak raken zoals slechte adem en bloedend tandvlees. Ook zij geven aan dit een lastig onderwerp te vinden en ik zeg dan dat het tot hun professionele standaard behoort. Dus als ik goed naar mezelf luister, zal ik overgewicht ook ter sprake moeten brengen.
Hoe kijk je naar je zelf en hoe kijken anderen naar jou?
Zelf ben ik lang een dunne spriet geweest. Regelmatig kreeg ik de ‘leuke’ vraag of ik soms met mijn armen gespreid onder de douche sta zodat ik niet door het afvoerputje zou spoelen. Nu ik 40 ben, kan ik niet meer alles wat los en vast zit eten. Althans, niet zonder dat daar flink sporten tegenover staat. Dankzij krachttraining ben ik ook niet meer zo iel van postuur. Mij blaas je niet meer omver.
Ik raak daarom wel eens geïmponeerd door mensen die meer om het lijf hebben dan ik. Voor mij zien ze er vaak als krachtige personen uit. Zeker als ze trots zijn op wie ze zijn. Hun zachte lijf en brede schouders hebben wel iets. Daar kan je tenminste op leunen. Er komt tenminste echt iemand binnen als ze een ruimte binnen treden. Helaas zijn niet alle mensen met een pondje meer zo zelfverzekerd. Net als ik zijn ze vernederd door zogenaamde grapjassen. Zo jammer, want zo’n heerlijke rollende lach kan er uit zo’n lichaam komen. Zo eentje die nog na echoot als ze allang vertrokken zijn.
Heeft iemand met meer overgewicht meer gaatjes?
Als je vol vooroordelen zit (inclusief diegene zelf die geen beste vrienden is met de weegschaal), denk je al gauw dat iemand die meer vet heeft ook meer zal eten dan iemand die dunner van bouw is. Dat iemand die breder is, vast sneller gaatjes heeft omdat diegene aan de lopende band suiker consumeert. Is dat wel zo?
Laat ik voorop stellen dat mensen die overgewicht hebben niet per se veel ongezonder leven dan mensen die geen overgewicht hebben. Obesitas heeft een genetische component. Soms heb je dus gewoon echt pech. Je kent ook vast wel iemand die echt genoeg beweegt en minder of gezonder eet dan jij en alsnog ronder is dan jij. Het is soms gewoon oneerlijk verdeeld. Ik denk dat het heel goed is om dit te beseffen, want dit idee zorgt alleen maar voor meer stress. Deze stress kan weleens er voor zorgen dat iemand niet afvalt.
Er is onderzocht of kinderen met overgewicht meer cariës hebben. En nu verwacht je van mij het antwoord dat er een relatie is. Nou, dat is helaas niet zo duidelijk. Het ene onderzoek zegt van wel en het andere niet. Vooral of er een direct verband is, is niet duidelijk. Zo weten we dat bij gaatjes socio-economische factoren meespelen. Deze zelfde factoren spelen ook bij overgewicht mee. Dan hebben we het bijvoorbeeld over het inkomen van de ouders en het opleidingsniveau.
Waarom hebben mensen met obesitas vaker tandvleesontsteking?
Mensen met obesitas hebben een hoger risico op de tandvleesziekte parodontitis. Beide zijn multifactoriële ziekten zo luidt een artikel dat ik voor mijn neus heb. Persoonlijk vind ik hier het woord ziekte verkeerd gekozen. Is een obees persoon ziek? Maar dat terzijde. Multifactorieel betekent dat er diverse oorzaken zijn. Ook hier komen die socio-economische factoren weer naar voren. En ook verminderde gezondheidsvaardigheden en een ongezonde leefstijl.
Een andere mogelijke verklaring voor de relatie tussen obesitas en parodontitis is de ontstekingsreactie van het lichaam. In het lichaam worden dezelfde stofjes gevonden die bij ontstekingen optreden. Deze stofjes worden ook in verband gebracht met suikerziekte. Dit noem je ‘inflammatoire toestand’. Een verhoogde inflammatoire toestand bij een obees persoon lijkt vatbaarder te maken voor die tandvleesziekte waarbij kaakbot verloren gaat.
Als we inzoomen op de ongezonde leefstijl dan hebben we het over:
- Verminderde eigen mondhygiëne;
- Minder beweging;
- Minder inname van groente en fruit;
- Hogere inname van vet en suiker;
- Minder bezoek aan tandarts of mondhygiënist.
Toch is er geen causale relatie gevonden tussen obesitas en parodontitis. Dat wil zeggen dat het niet zeker is dat obesitas op zichzelf parodontitis zou kunnen veroorzaken. Wat wel duidelijk is, is dat er gemeenschappelijke onderliggende oorzaken kunnen zijn. Ter preventie van obesitas en parodontitis is het belangrijk om aandacht te hebben voor die gemeenschappelijke oorzaken. Hiervoor is samenwerking tussen mondzorgverleners, diëtisten en huisartsen nodig.
Lekker slapen?
Er is nog iets waar we misschien niet zo snel aan denken maar waar obesitas en de mond elkaar weer ontmoeten. Namelijk slaapapneu. Bij apneu stokt de adem tijdens de slaap. Afvallen kan de slaapapneu verminderen. Het blijkt dat dit komt door vetafname in de tong. De tong zorgde dan voor obstructie.
Bariatrische chirurgie
Een maagband…is dat dan de oplossing? Misschien niet. Helaas brengt de behandeling met zich mee dat het speeksel verandert en kan het leiden tot misselijkheid en overgeven. Ook een tekort aan vitamines ligt op de loer.
Toch ook iets positiefs?
Is er ook nog iets positiefs aan overgewicht? Misschien wel! Het bleek dat kinderen met overgewicht die in de beugels zitten naast vaker tandvleesontsteking ook meer tandbewegelijkheid hadden. In geval van orthodontie waarbij tanden in een bepaalde positie gemanoeuvreerd worden, komt dat natuurlijk wel mooi uit! Het verschil was alleen niet significant wat kan betekenen dat het op toeval kan berusten.
