Nieren hebben een hele belangrijke functie in het lichaam. Helaas kampen in Nederland behoorlijk veel mensen met nierfalen. Nierfalen gaat vaak gepaard met andere ziekte zoals diabetes. Mensen met een aandoening aan de nieren kampen ook regelmatig met problemen in de mond. Dit is geen toeval. Bovendien is de mondverzorging van essentieel belang.
Nierfalen wordt in eerste instantie behandeld door het eetpatroon te veranderen. De inname van eiwit, kalium en natrium worden verminderd. Daarnaast wordt er medicatie voorgeschreven. Als dit niet voldoende werkt, dan komt de nierpatiënt voor dialyse in aanmerking. De behandeling en ziekte waarmee het nierfalen gepaard gaat, hebben consequenties voor de mondgezondheid.
Veelvuldig voorkomende problemen:
- Tandsteen
- Droge mond
- Slechte adem
- Vieze smaak
Tandsteen
Dialysepatiënten hebben vaak meer tandsteen. Dit komt waarschijnlijk doordat er het ureum verhoogd in het speeksel is. Ureum is een afvalstof en komt vrij bij de verwerking van eiwitten. De mond is daardoor minder zuur en zo wordt er makkelijk tandsteen gevormd. Toch leidt dit bij dialysepatiënten niet tot meer of ernstigere tandvleesontsteking dan niet- dialysepatiënten terwijl je dit wel zou verwachten.
Minder speeksel
Volgens sommige onderzoeken vormen dialysepatiënten minder speeksel. Na niertransplantatie kan dit weer normaal worden. Veel medicatie kan echter altijd tot monddroogte leiden. Ook mag er vaak maar weinig gedronken worden. Gelukkig zijn er wel mondbevochtigers waarmee patienten langer het gevoel hebben een nattere mond te hebben zonder meer te hoeven drinken. Deze producten zijn relatief onbekend binnen de zorg, maar mondhygienisten raden het regelmatig aan. Je kunt ook zelf proberen om je speeksel te stimuleren door bijvoorbeeld aan iets lekkers te denken of door te kauwen.
Halitose
Het ureum wordt in de mond omgezet naar ammoniak. Dit kan een nare geur verspreiden. Patiënten klagen regelmatig over een veranderde smaak of vieze smaak in de mond.
Zeldzame problemen
Een complicatie die kan optreden gedurende dialyse kan zichtbaar zijn op de tong. Witte of gele verhevenheden zijn er dan te zien. Ze voelen stevig aan. Vaak ontstaat dit na het carpale tunnel syndroom aan de handen. In feite is het een ophoping van eiwitten in het weefsel.
Het ureum kan bij kinderen zorgen voor slechte stukken in het tandglazuur.
Juist geen gaatjes
Ureum kan ook een gunstige werking hebben. Door de hoge pH is er minder kans op gaatjes of erosie. Tot nu is niet gebleken dat nierpatiënten vaker gaatjes hebben ondanks dat zij vaker suiker(s) eten om de eiwitten te vervangen.
Oppassen
Ondanks dat tandvleesproblemen niet vaker voorkomen bij nierpatiënten is een optimale gezondheid van het tandvlees erg belangrijk, zeker voor diegene die op de wachtlijst staan voor een donornier. Het kan een ware infectiehaard zijn en als de nierpatiënt dan medicijnen krijgt tegen afstoting, kan een ongezonde mond zelfs de dood tot gevolg hebben. Bij een onderzoek dat uitgevoerd werd onder 13.734 nierpatiënten met een lengte van tien jaar kwamen opvallende resultaten. Het meest opvallende resultaat was dat het sterftecijfer bij nierpatiënten die ook aan parodontitis leden maar liefst 9% hoger ligt (41%) dan bij nierpatiënten zonder de chronische tandvleesaandoening (32%).
Wanneer naar de mondhygiënist ?
Een patiënt met nierfalen doet er verstandig aan om de mondhygiënist met regelmaat te bezoeken om problemen voor te zijn. Dialysepatiënten kunnen het beste een dag na dialyse komen. Met het gebruik van verdoving en antibiotica is terughoudendheid vereist.
Diabetes
Patiënten met diabetische nefropathie hebben wel vaker forse ontsteking van het tandvlees. Deze combinatie komt veel voor en mensen met diabetes moeten echt met regelmaat naar de mondhygiënist. Een orale ontsteking is mogelijk een belangrijke bron van een systemische ontsteking. Een ontsteking aan het tandvlees moet op tijd worden opgemerkt, maar de patiënt zelf voelt het meestal zelf niet. Daarom moet er heel regelmatig nauwkeurig het tandvlees gecheckt worden door een professional.
Voorafgaand aan transplantatie
Voorafgaand aan transplantatie moet de mond echt gezond zijn. Hiervoor is onderzoek nodig door de kaakchirurg, tandarts en/of mondhygiënist. Tanden en kiezen met een matige prognose zullen moeten worden getrokken.
Na transplantatie
Na de transplantatie loopt men verhoogd risico op problemen in de mond en deze moeten meteen de kop in worden gedrukt. Ook kan er schimmel in de mond ontstaan (candida). Er kan flinke groei / zwelling van het tandvlees ontstaan door bepaalde medicatie. Optimale mondhygiëne kan deze zwelling wel tegen gaan.
