Als je last hebt van kiespijn of een ernstige tandvleesontsteking, wil je maar één ding: er snel vanaf komen! Niemand wil immers dat een tand of kies zomaar wordt verwijderd en al helemaal niet met een peperdure rekening voor het behoud van slechts één element in je gebit. In zulke gevallen lijkt antibiotica een wondermiddel om snel verlichting te bieden. Maar is dat wel zo? En waarom lijkt je tandarts zo terughoudend te zijn als het om antibiotica voorschrijven gaat?
De geschiedenis van antibiotica
De geschiedenis van antibiotica begon bijna honderd jaar geleden met de ontdekking van de eerste effectieve antibiotica en de evolutie van hun gebruik in de geneeskunde. De Schotse bacterioloog Alexander Fleming ontdekte per ongeluk de antibacteriële werking van de schimmel Penicillium. Deze ontdekking leidde tot de ontwikkeling van penicilline, het allereerste commercieel beschikbare antibioticum. In de jaren 40 werden penicilline en andere antibiotica zoals streptomycine en chlooramfenicol wijdverspreid gebruikt in de medische praktijk, vooral tijdens de Tweede Wereldoorlog, om infecties te behandelen en levens te redden. In de daaropvolgende decennia werden tal van nieuwe antibiotica ontdekt en ontwikkeld, zoals tetracycline, erytromycine en cefalosporines. Deze antibiotica waren effectief tegen verschillende soorten bacteriën en openden nieuwe behandelingsmogelijkheden. De geschiedenis van antibiotica bracht een revolutie teweeg in de geneeskunde en de behandeling van infectieziekten, en vandaag de dag omvatten antibiotica een breed scala aan geneesmiddelen, waaronder penicillines, cefalosporines, fluoroquinolonen, aminoglycosiden en meer. Ze worden wereldwijd gebruikt om infecties te behandelen en levens te redden.
Een wondermiddel?
Het is dan ook niet verwonderlijk dat patiënten vaak om antibiotica vragen. Het lijkt wel een wondermiddel. En soms wordt antibiotica inderdaad voorgeschreven, bijvoorbeeld wanneer een ontsteking zo heftig is dat deze niet eens met lokale verdoving kan worden behandeld. Antibiotica kunnen in dat geval helpen de ontsteking te verminderen. Toch moeten tandartsen zorgvuldig afwegen of antibiotica nodig zijn, omdat ze ook nadelen met zich meebrengen. Bovendien kunnen veel acute ontstekingen vanzelf na een paar dagen al verminderen.
Antibiotica zonder er naar te vragen
Soms schrijft een tandarts antibiotica voor zonder dat je er actief om hebt gevraagd, uit voorzorg. Maar dit beleid staat ter discussie. Is het echt noodzakelijk en voegt het waarde toe? Mensen met bepaalde hart- of vaataandoeningen, en voorheen ook mensen die recent een kunstheup hebben gekregen, kregen standaard antibiotica voorgeschreven voordat ze een tandheelkundige behandeling ondergingen waarbij bloed zou kunnen vrijkomen. Maar wat als het tandvlees al bloedt bij het tandenpoetsen? Vormt dat dan niet een vergelijkbaar risico? En verhogen we het risico niet juist door patiënten minder vaak voor parodontologische nazorg te laten komen?
Reden van terughoudendheid
De reden waarom tandartsen zo terughoudend zijn met het voorschrijven van antibiotica zijn de bijwerkingen, die allesbehalve prettig zijn. De meest voorkomende bijwerkingen zijn:
- Maagklachten: Veel mensen ervaren misselijkheid, braken, buikpijn of diarree bij het gebruik van antibiotica, omdat deze medicijnen niet alleen schadelijke bacteriën doden, maar ook de goede bacteriën in de darmen verstoren.
- Allergische reacties: Sommige mensen kunnen allergische reacties op antibiotica ontwikkelen, variërend van milde huiduitslag tot ernstige reacties zoals anafylaxie. Allergische reacties moeten onmiddellijk aan een arts worden gemeld.
- Schimmelinfecties: Het gebruik van antibiotica kan leiden tot schimmelinfecties, zoals een vaginale schimmelinfectie bij vrouwen of een schimmelinfectie in de mond, bekend als spruw.
- Overgevoeligheidsreacties: Sommige antibiotica kunnen fotosensitiviteit veroorzaken, waardoor de huid gevoeliger wordt voor zonlicht, wat kan leiden tot verbranding of huiduitslag.
- Diarree en darmproblemen: Ernstige diarree, soms veroorzaakt door Clostridium difficile (C. difficile) bacteriën, kan een bijwerking zijn van bepaalde antibiotica. Dit kan een ernstige aandoening zijn en moet onmiddellijk aan een arts worden gemeld.
- Huidreacties: Antibiotica kunnen huidreacties veroorzaken, variërend van milde uitslag tot ernstigere aandoeningen zoals het Stevens-Johnson-syndroom of toxische epidermale necrolyse (TEN).
Overgroei van resistente bacteriën
Onjuist of overmatig gebruik van antibiotica kan leiden tot de ontwikkeling van antibioticaresistente bacteriën, wat een ernstig wereldwijd gezondheidsprobleem is. Resistentie betekent dat bacteriën niet langer gevoelig zijn voor antibiotica, wat resulteert in ineffectieve behandelingen. Dit zou een catastrofe betekenen, niet alleen voor jou, maar voor iedereen.
Om deze redenen zijn tandartsen voorzichtig met het voorschrijven van antibiotica. Ze overwegen zorgvuldig de potentiële voordelen en risico’s voordat ze deze medicijnen voorschrijven. Als er andere behandelopties beschikbaar zijn, zullen ze die vaak eerst proberen voordat ze antibiotica aanbevelen.
In het buitenland halen?
Ook kan het voorkomen dat patiënten vinden dat tandartsen te terughoudend zijn met het voorschrijven van antibiotica, vooral in vergelijking met sommige andere landen waar antibiotica vrij verkrijgbaar zijn. De beschikbaarheid en het voorschrijfgedrag van antibiotica variëren echter van land tot land en zijn afhankelijk van nationale regelgeving en medische praktijken.
In sommige culturen en medische praktijken worden antibiotica mogelijk vaker voorgeschreven dan elders. In sommige landen hebben mensen mogelijk beperkte toegang tot artsen of medische zorg, waardoor ze hun toevlucht nemen tot zelfmedicatie met antibiotica. Het bewustzijn van antibioticaresistentie en het juiste gebruik van antibiotica kan variëren. In landen waar er minder bewustzijn en onderwijs is over de risico’s van onjuist antibioticagebruik, kan zelfmedicatie met antibiotica vaker voorkomen.
In sommige landen kunnen antibiotica zonder doktersrecept worden gekocht in apotheken of zelfs in supermarkten, wat de toegankelijkheid vergroot. Het is belangrijk op te merken dat onjuist gebruik van antibiotica, zoals zelfmedicatie zonder de juiste diagnose en voorschrift van een arts, kan leiden tot antibioticaresistentie en andere gezondheidsproblemen.
Het aanpakken van antibioticagebruik en -verstrekking is een belangrijk gezondheidsbeleidsthema op wereldwijde schaal. Het is van cruciaal belang om antibiotica alleen te gebruiken zoals voorgeschreven door een gekwalificeerde arts en om de volledige voorgeschreven kuur af te maken om de ontwikkeling van resistentie te voorkomen.
Is het überhaupt een oplossing voor je kiespijn of tandvleesontsteking?
Antibiotica zijn lang niet altijd de oplossing. Zonder behandeling kan de ontsteking weer oplaaien omdat de onderliggende oorzaak niet volledig is aangepakt. Het kan zelfs klachten geven als er geen behandeling wordt gedaan. Zo kan er bijvoorbeeld tandsteen ingesloten worden waarna een abces ontstaat.
Kortom, antibiotica zijn krachtige medicijnen met potentiële risico’s en bijwerkingen. Je tandarts zal ze alleen voorschrijven als het medisch noodzakelijk is en er geen andere geschikte behandelingsopties zijn. Antibiotica zijn niet de ‘snelle oplossing’ voor alle tandheelkundige problemen, en het is belangrijk om bewust te zijn van de mogelijke gevolgen van hun gebruik. Vertrouw op het advies van je tandarts en volg hun aanbevelingen op om ervoor te zorgen dat je de best mogelijke zorg voor je mondgezondheid ontvangt.
