De overgang en de gevolgen voor de mond

Na het zien van de documentaire van Caroline Tensen over de overgang, weet ik het zeker.

De overgang bij vrouwen, het is niet niks! Het lichaam en de hormoonhuishouding staat compleet op zijn kop en sommige vrouwen kunnen hier lichamelijk veel klachten van ondervinden.

Als mondhygienist zie ik al jarenlang veel vrouwen worstelen met de lichamelijke perikelen rondom hun overgang. Bij het bespreken van de medische anamnese vooraf aan de behandeling wordt dit dan vaak besproken.

Zelf heb ik het idee dat er voor vrouwen ook een soort taboe heerst om hier eerlijk vooruit te komen en te bespreken.

Net als menstrueren is de overgang iets wat bij het leven hoort en veel mensen durven er daardoor niet veel over te spreken.

In deze blog zal ik dieper ingaan op de effecten van de overgang en ook met een kijk naar de mond.

Overgang

In de leeftijd van vrouwen tussen de 40 en 60 jaar treedt de overgang op, dit is een natuurlijke fase in het leven. In deze fase zal de vrouw van vruchtbaar naar niet meer vruchtbaar veranderen en wordt uiteindelijk niet meer ongesteld.

Veel mensen gebruiken ook de term menopauze maar dat is niet helemaal juist. De menopauze is eigenlijk de periode van de allerlaatste menstruatie en zal rond de leeftijd van 51 plaatsvinden.

De overgang is eigenlijk de periode van het begin tot het einde van de vruchtbaarheid. Eigenlijk gaat dat heel geleidelijk in het lichaam.

Er zijn uiteraard ook uitzonderingen en dat is wanneer je vervroegd in de overgang komt, namelijk voor het 40e levensjaar.

De overgang ontstaat doordat de eicellen in de buik langzaam op raken.

Als er geen eitje meer loskomt maakt het lichaam automatisch minder oestrogeen aan, dat is het vrouwelijk hormoon. Het slijmvlies in de baarmoeder groeit dan anders (soms sneller, soms trager) hierdoor wordt je niet meer of onregelmatiger ongesteld.

Omdat de hersenen moeten wennen aan deze lichamelijke veranderingen en het minder aanmaken van oestrogenen kunnen er warmte signalen ontstaan dit noemen ze opvliegers.

Hoe merk je dat de overgang begint?

Vaak begint de overgang doordat de menstruatie niet meer regelmatig verloopt, vaak zitten er langere periodes tussen.

Wanneer de menstruatie plaats vind is deze vaak korter dan normaal.

Vaak kunnen de klachten die horen bij een menstruatie denk aan bloedverlies, rugpijn, hoofdpijn en krampern juist erger zijn of bij sommige vrouwen juist minder.

Wanneer het helemaal duidelijk is dat je als vrouw in de overgang zit kunnen er ook andere klachten bijkomen. Dit is per persoon verschillend en zal iedere vrouw weer anders ervaren.

Klachten

Veel gehoorde lichamelijke klachten die horen bij de overgang zijn:

• Je kan vaker boos zijn of juist somber
• Pijnlijke spieren en gewrichten
• Je kan last krijgen van hartkloppingen
• Overmatig zweten kan een teken zijn, vooral in de nacht
• Je kan moeite krijgen om de aandacht ergens bij te houden, ook kan je wat vergeetachtig worden.
• De huid in het gezicht kan roder zijn dan normaal
• Sommige vrouwen kunnen last krijgen van vaginale klachten
• Door het hevige bloedverlies kan je duizelig worden of snel trillerig.
• Droge huid en slijmvliezen. De huid wordt vochtarm, de speeksel wordt minder en je hebt minder traanvocht.
• Klachten aan de urinewegen, bijvoorbeeld vaak blaasontsteking

De gevolgen in de mond

Een onderwerp wat vaak vergeten wordt omtrent de overgang is de gevolgen voor het gebit.

Speeksel is ontzettend functioneel en noodzakelijk om de mondgezondheid goed te houden.

Door de lichamelijke veranderingen van de overgang zal de speekselvloed minder worden wat op zich al een klacht is voor veel vrouwen, maar die ook een reden zal zijn dat er velen andere klachten optreden.

Ik had laatst een dame in de stoel en die vertelde mij dat al haar vriendinnen van dezelfde leeftijdscategorie nooit de deur uitgingen zonder een flesje water. Let maar eens op zei ze, wanneer je vrouwen continue kleine slokjes water ziet nemen weet je hoelaat het is.

Een droge mond overdag is hinderlijk, je kan minder makkelijk spreken, eten, slikken en bewegen. De mond voelt aan als een woestijn en dat geeft een zeer onprettig gevoel.

Het voelt ruw, pijnlijk en droog aan en de mond zal binnen korte termijn ook andere problemen laten zien. 

Je krijgt last van droge lippen en mondhoeken, ook zullen er snel scheurtjes in de mondhoeken ontstaan. Met oog op de lange termijn kan er ook een mondschimmel ontstaan in de mond zelf en in de mondhoeken.

Door een verminderde natuurlijke reiniging in de mond kunnen voedselresten zich langer ophopen op de gebitselementen. Naast dat het een vies gezicht is, zal dit ook zorgen voor het ontstaan van tandsteen, tandplak, aanslag en gaatjes.

Het ontstaan van cariës en wortel cariës is een groot probleem. Omdat de hele dag allerlei voedselresten achterblijven kan dat lastig zijn om de cariës activiteit onder controle te krijgen.

Het achterblijven van tandplak kan zorgen voor tandvleesontsteking en door de grotere kans op osteoporose ( botontkalking) door de overgang kan je ook sneller last kunnen krijgen van parodontitis.

Bij deze tandvleesonteking zal ook het kaakbot en de omliggende weefsels worden aangedaan.

Veel vrouwen hebben veel last van het speekseltekort in de nacht, soms kan je er dan niet van slapen en biedt een slokje water maar voor een zeer korte periode verlichting.

Vraag je mondhygienist om advies op het gebied van producten voor een droge mond.

Gelukkig zijn er diverse merken met speciale tandpasta’s, spoelmiddelen, sprays en gels die verlichting kunnen geven bij droge mondklachten.