Slikken lijkt iets wat heel natuurlijk gaat en wat nooit fout kan gaan. Toch kan de manier waarop je slikt worden beïnvloed door bijvoorbeeld een afwijkende mondgewoonte.
Denk hierbij aan het zuigen op een duim of speen. Deze zeer moeilijk af te leren gewoontes die vaak al in de eerste weken worden aangeleerd, kunnen later grote gevolgen hebben voor de stand van het gebit en daardoor ook op de gezondheid in het KNO-gebied (keel, neus en oren).
De slikreflex
Slikken gebeurt niet alleen tijdens het eten, maar dat gaat dag en nacht door. Overdag slikt men ongeveer 2 keer per minuut, ‘s nachts slikt men ongeveer 1 keer per minuut.
Bij een correcte slik zit de tongpunt in rust tegen het voorste stukje van het verhemelte, daarna wordt het voorste deel tegen het middelste deel van het palatum gedrukt. Het achterste gedeelte van de tong maakt een hoek van 45 graden. Bij een foutieve slik perst het voorste deel van de tong tegen of tussen de voortanden en is het middelste deel naar beneden geklapt en verbreed.
Het achterste deel van de tong drukt tegen het achterste deel van het verhemelte. Hoe het gebit gevormd wordt is een samenspel van de aangezichtsspieren en tongspieren. De kracht van de aangezichtsspieren is continu aanwezig en met een correcte slik zullen de tongspieren een inwaartse en uitwaartse druk geven zodat tanden en kiezen normaal recht kunnen groeien.
Het gevolg van een foutieve slik is veelal voorkomende oorontstekingen. Daarom is het van groot belang dat wij als tandheelkundige behandelaars de patiënten vroegtijdig doorsturen naar logopedisten om een goede slikfunctie aan te leren.
Afwijkende mondgewoonte
Voor een normale en goede slik is het van belang dat de afwijkende mondgewoonte zo snel mogelijk wordt afgeleerd. Niet alleen voor een betere gezondheid maar ook om ervoor te zorgen dat het gebit normaal blijft functioneren en groeien.
Met afwijkende mondgewoonte wordt het volgende bedoeld
- duimzuigen
- vingerzuigen
- liplikken
- tongzuigen
- speenzuigen
- mondademen
- vinger en nagelbijten
- continue beet op de onderlip
Mondpositie bij kinderen
Vooral peuters en kleuters leren zichzelf een verkeerde mondpositie aan die vaak lastig is af te leren. Via de logopediste zijn hier vaak wel handige methoden voor zoals bijvoorbeeld het motiveren met een duimdiploma bij het stoppen van duimzuigen.
Bij kinderen met een neusademhaling wordt er een correcte tongpositie aangeleerd door middel van een myosa systeem. Dit brengt de tong omhoog en blokkeert grotendeels het ademen uit de mond. Ook zullen de logopedisten veel oefeningen doen om de spraakontwikkeling te verbeteren. Want bij de bovengenoemde afwijkende mondgewoonten komt het ook vaak voor dat de spraak niet goed is.
Wanneer het kind ouder is en de mondgewoonte al vele jaren zijn gedaan kan het van groot belang zijn de gebitsstand te verbeteren door middel van orthodontie. Bij dit soort kinderen wordt de gebitssituatie nauwlettend in de gaten gehouden door de tandarts, logopedist en orthodontist.
Een kind wat te lang een speen gebruikt zal een ovale open beet ontwikkelen. De spanning van de lip is niet goed, want vaak zullen de lippen niet goed kunnen sluiten. Met als gevolg een mondademhaling. Daarom is het zo belangrijk een kind zo snel mogelijk te laten stoppen met speen- of duimzuigen!
Oplossingen
Een speciaal bitje of een trainer kan ervoor zorgen dat het kind een normale beet gaat ontwikkelen. Bij het dragen van dit speciale bitje zal het kind de hele nacht en minimaal 1 uur overdag moeten worden gedragen. Dit wordt al op een hele jonge leeftijd bij een logopedist aangemeten.
Wanneer bij kinderen in de vroege jeugd de mondproblemen niet vroegtijdig worden aangepakt is het bekend dat ze als volwassenen vaak een slaapapneu ontwikkelen. Ook omdat de kaak vaak te lang smal is gebleven. De oplossing om kinderen vroeger te kunnen helpen met hun mondafwijkingen is myofunctionele therapie door de logopedist.
Welke therapievorm er nodig is, is afhankelijk van welke mondafwijking het is en in welke mate. De orofaciale fisiotherapeut wordt ook vaak ingezet bij zeldzame mondafwijkingen. Zij richten zich ook vaak op pijnklachten die daarbij komen kijken.
