Orale mucositis oorzaken en tips
Last van orale mucositis en wil je graag weten wat je kunt doen? Deze vervelende aandoening – die vaak optreedt als bijwerking van chemo- of radiotherapie – veroorzaakt veel pijn en ongemak. Gelukkig zijn er oplossingen die verlichting kunnen bieden voor de klachten.
Wat is orale mucositis?
Bij orale mucositis is het mondslijmvlies ontstoken. Meestal begint het met roodheid en zwelling, maar in een verder stadium kunnen grote zweren ontstaan, die een branderig gevoel geven. Het tandvlees is extreem gevoelig: er ontstaan snel wondjes en bloedingen en de ontstekingen kunnen een slechte adem veroorzaken. De mond voelt droog en pijnlijk aan, praten is lastig en je stem kan veranderen. De klachten zorgen ervoor dat eten en drinken moeilijk gaat of in sommige gevallen onmogelijk is. Bovendien kan je smaak veranderen of zelfs geheel verdwijnen.
Gevolgen van Orale Mucositis
Door deze klachten is het voor veel mensen moeilijk om voldoende voedsel te eten. Zij vallen daardoor veel af en krijgen een verminderde weerstand, terwijl het in het geval van een kankerbehandeling juist belangrijk is om zo fit mogelijk te zijn. Wanneer de orale mucositis zo’n ernstige vorm heeft aangenomen dat eten en drinken niet of nauwelijks meer mogelijk is, krijgen patiënten een voedingssonde. Zo krijgen zij voldoende voedingsstoffen binnen.
Klachten van Orale Mucositis voorkomen of verhelpen
Orale mucositis heeft een enorme impact op de kwaliteit van leven. Het is dan ook heel belangrijk om deze vervelende aandoening zo snel mogelijk aan te pakken. Orale mucositis volledig voorkomen is niet mogelijk, maar gelukkig is er een aantal tips die je eenvoudig zelf kan toepassen om de klachten sterk te verminderen.
1 Spoel de mond met een kalmerend mondwater
Een goede mondverzorging is erg belangrijk wanneer je last hebt van orale mucositis. Gebruik een milde spoeling om je mond te reinigen. Vermijd mondwaters met bijtende en schadelijke middelen zoals:
- sodium lauryl sulfaat
- alcohol
- chloorhexidine
- sacharine
- menthol
- peroxide
- hexetidine
- parabenen
- tricoslan
- kleurstoffen
Mondwater met deze ingrediënten hebben vaak een te hoog zuurgehalte waardoor het gebruik onaangenaam of pijnlijk kan zijn en de algehele conditie van de mond verslechtert. Bovendien zorgen mondwaters met deze middelen voor een droge mond. Mensen met orale mucositis hebben vaak al last van extreem droogte in de mond. Het gebruik van dit mondwater is dus geen goed idee.
Een prima alternatief is Oxyfresh Unflavored. Dit mondwater heeft een neutrale smaak en bevat geen irriterende of uitdrogende middelen en geen overdreven smaakstoffen zoals menthol of sacharine. Daarmee is het dus uitermate geschikt voor mensen met orale mucositis. Mondwater kun je het beste als volgt gebruiken:
- Gebruik één of twee dopjes mondwater.
- Houd de mondspoeling ongeveer twee minuten in je mond. Spoel niet na met water.
- Wacht een half uur met eten en drinken.
- Spoel je mond maximaal één á twee keer per dag met mondwater.
2 Spray of spoel met fysiologisch zout
Om een droge mond tegen te gaan kun je je mond regelmatig even omspoelen of insprayen met een fysiologische zoutoplossing. Dit kun je bij iedere apotheek kopen, maar het is gemakkelijk zelf te maken:
- Destilleer één liter water door het een paar minuten in een pan te laten koken.
- Voeg vervolgens één afgestreken theelepel zout en één afgestreken theelepel soda toe en roer goed door.
- Laat het water afkoelen en giet het in een schone fles. Bewaar de zoutoplossing maximaal een week in de koelkast.
Giet voor ieder gebruik een beetje van de zoutoplossing in een schoon bekertje, zodat de fles zo steriel mogelijk blijft. Je kunt het water ook in een handige verstuiver doen. Zo heb je de spray altijd bij de hand. Spoel je mond extra vaak als je veel moet overgeven. Veelvuldig braken is een veelvoorkomende bijwerking van chemotherapie en het schoonhouden van de mond is dan cruciaal.
3 Speekselsubstituten gebruiken
In plaats van je mond in te sprayen met fysiologisch zout (kan ook een prikkend effect teweegbrengen) kun je ook een speekselsubstituut (speekselvervanger) gebruiken. Dit kunstspeeksel houdt je mond vochtig en helpt het mondslijmvlies tot rust te brengen. Er zijn speekselvervangers in de vorm van een gel die je op het mondslijmvlies aanbrengt en er zijn sprays. De middelen werken ongeveer twee uur, daarna kun je de gel of spray opnieuw aanbrengen.
Het is goed om kritisch te kijken naar welke spray of mondgel je gebruikt. De meeste middelen vervliegen snel. Gebruik bij voorkeur middelen die niet alleen de mond vochtig houden, maar ook de speekselklieren aan het werk zetten en functies van het speeksel overnemen. Daarnaast is het gewenst dat de middelen voorzien zijn van herstellende en kalmerende ingrediënten zoals foliumzuur en aloë vera.
Om die reden worden de producten van OraRelieve, OxiBalance en OxyFresh Super Relief Gel veelvuldig gekozen onder mensen die last hebben van het mondslijmvlies.
Zorg verder dat je voldoende water drinkt: water uit de kraan is de belangrijkste vloeistof voor het bestrijden van drogemondklachten. Drink echter ook weer niet teveel, dat voorkomt dat je ‘s nachts veel naar de wc moet.
4 Vaak en voorzichtig tandenpoetsen
Poets je tanden ongeveer twee á vier keer per dag. Gebruik een zachte tandenborstel. Dit mag een elektrische tandenborstel zijn, maar een gewone tandenborstel is net zo effectief. Zorg dat je een milde tandpasta met fluoride kiest. Menthol werkt vaak prikkend, dus ga voor mentholvrij. Vervang regelmatig je tandenborstel en zorg dat je de tandenborstel met de borstelkop naar boven laat drogen. Ook flossen en het schoonmaken met een ragertje moet heel voorzichtig gebeuren, omdat er bloedingen kunnen ontstaan. Soms is tandenpoetsen te pijnlijk. Gebruik dan natte gazen
5 Ontstoken tandvlees tegengaan
Vaak krijgen patiënten met de aandoening orale mucositis veel ontstekingen in de mond. Met Oxyfresh Super Relief Gel kun je het ontstoken tandvlees tegengaan. De gel doodt schadelijke bacteriën en door de milde ingrediënten (foliumzuur, aloë vera en zink) wordt het genezingsproces van het ontstoken tandvlees versneld. Je kunt ook een beetje teatree-olie aan je tandpasta toevoegen. Teatree-olie heeft een ontstekingsremmende werking en helpt het tandvlees te genezen. Tea Tree Olie in een milde en niet bijtende samenstelling vind je terug in het mondwater en tandpasta van Desert Essence (In Nederland online verkrijgbaar bij DeMondzorgzaak).
6 Stop met roken en gebruik geen alcohol
Roken is zeer slecht voor de gezondheid van je mond. Nicotine vernauwt de bloedvaatjes in het tandvlees waardoor een slechte doorbloeding ontstaat. Je bent hierdoor minder beschermd tegen slechte bacteriën en wondjes en ontstekingen genezen minder snel. Pas ook op met alcohol. In alcoholische dranken zit veel suiker, wat slecht is voor je gebit. Bovendien krijg je van alcohol een droge mond.
7 Geen hard, scherp en heet voedsel
Probeer harde voedingsmiddelen zoals chips, noten, broodkorsten of beschuit te vermijden. Hiermee voorkom je verdere beschadiging van het mondslijmvlies. Kies liever voor zachte, smeuïge of vloeibare voeding. Ook scherpe, zure en erg zoute voedingsmiddelen worden afgeraden. Eet dus niet te gekruide gerechten en laat de citrusvruchtenstappen staan. Ook zoutjes, pinda’s, bouillon of zoute drop kan erg prikken. Zorg ervoor dat de maaltijden op kamertemperatuur zijn. Soms kan een ijskoud gerecht verlichting bieden.
8 Doe je gebitsprothese ’s nachts uit
Wanneer je een gebitsprothese draagt, laat deze dan zo veel mogelijk uit, zeker ’s nachts. Bewaar de prothese droog en spoel met water af voordat je deze weer in doet. Poets regelmatig de kaakwallen met een natte, zachte tandenborstel.
9 Luister naar je lichaam
Niet iedereen met orale mucositis heeft de zelfde klachten en/of de zelfde ernst van de klachten. Het is dan ook heel belangrijk om de signalen van je mond in de gaten te houden en te onderzoeken bij welke mondoplossing jij je het prettigst voelt. Je hoeft bijvoorbeeld niet meteen alle zoute, zure, of pittige etenswaren te vermijden; bekijk wat het effect van bepaalde voedingsmiddelen is en stop ermee als je klachten krijgt.
Ook heeft iedereen een eigen voorkeur voor bepaalde mondzorgproducten. De één vindt een gel als speekselvervanger ideaal, de ander gebruikt liever een spray. Probeer verschillende middelen uit en ontdek welke mondzorgoplossingen het beste bij je passen.
In Nederland zijn de exclusievere mondproducten (zonder bijters, schuimers of smaakstoffen) verkrijgbaar bij DeMondzorgzaak.nl