10 Oorzaken van ontstoken tandvlees
Heb je bloedend, rood of gezwollen tandvlees? En ook nog eens een vieze geur uit de mond? Grote kans dat je last hebt van ontstoken tandvlees. Een tandvleesontsteking kan pijnlijk en vervelend zijn, en bovendien leiden tot grotere problemen.
Soms kan het kaakbot bloot komen te liggen en tanden en kiezen los gaan staan. Ontstoken tandvlees kan zelfs gevolgen hebben voor je gehele gezondheid. Zo is er een link met hart- en vaatziekten en diabetes.
Het goede nieuws: tandvleesproblemen zijn te voorkomen door de mond te reinigen met speciale instrumenten en middelen. Het is echter van belang om eerst de oorzaak te achterhalen alvorens je start met de juiste behandeling.
In dit artikel vind je de 10 meest voorkomende oorzaken van tandvleesongemakken en tips hoe het probleem te verhelpen bij de bron.
1 Tandplak
De belangrijkste oorzaak van tandvleesproblemen is tandplak, ook wel tandplaque of biofilm genoemd. Dit is een nauwelijks zichtbaar laagje van speekseleiwitten en bacteriemassa op de tanden en kiezen. Bij een goede mondhygiëne, door poetsen en reinigen tussen de tanden en kiezen met bijvoorbeeld een tandenstoker of rager, kun je dit laagje goeddeels wegpoetsen. Als je de tandplak niet weghaalt, zorgen bacteriën dat je tandvlees ontstoken raakt. Bovendien gaat tandplak die blijft zitten, zich verharden en verkalken tot tandsteen. Aan die tandsteen hecht zich weer makkelijk nieuwe tandplak, waardoor het tandsteen nog meer ontstoken raakt enzovoorts. Op de juiste manier, twee keer per dag poetsen en elke dag reinigen tussen de tanden is dus het belangrijkst om ontstoken tandvlees te voorkomen en te verminderen!
2 Tandsteen
Als het niet voldoende lukt om de tandplak te verwijderen, of als je niet voldoende aandacht besteedt aan het schoonhouden van je gebit, kan tandplak veranderen in tandsteen. Dit kun je zelf niet wegpoetsen, maar kan een tandarts of mondhygiënist doen met speciale instrumenten. Dit wordt gebitsreiniging genoemd. Als de plak en tandsteen is verwijderd en de pocket schoongemaakt is, krijgt het lichaam de kans om het evenwicht te herstellen. Je moet er wel voor zorgen elke dag alle tandplak boven het tandvlees te verwijderen, zodat de pocket niet opnieuw geïnfecteerd raakt.
3 Mondwater met sodium lauryl sulfaat
In bijna alle tandpasta’s en mondwaters zit sodium lauryl sulfaat, wat ervoor zorgt dat de tandpasta of het mondwater gaat schuimen. Sodium lauryl sulfaat zorgt dat de mond uitdroogt. Door deze uitdroging van de mondholte is er een vergrote kans op plakvorming, wat de belangrijkste oorzaak is van ontstoken tandvlees. Tandplak kan zich vormen tot tandsteen als deze niet goed wordt weggehaald. Tandsteen kun je niet zelf verwijderen en houdt de tandvleesontsteking in stand. Kies dus liever voor een mondwater zonder sodium lauryl sulfaat.
4 Droge mond
Speeksel reinigt de mond. De antibacteriële werking van het speeksel houdt het gebit en het tandvlees gezond. Als je te weinig speeksel hebt, mis je dus een belangrijke beschermer van tanden en tandvlees. Het tandvlees kan dan makkelijker ontstoken raken. Het is dan ook belangrijk om te proberen het speeksel te stimuleren, door bijvoorbeeld te kauwen op suikervrije snoepjes of kauwgompjes.
5 Te hard poetsen
Staat je nieuwe tandenborstel of de borstelharen na een paar weken helemaal krom? Dan poets je waarschijnlijk met veel te veel kracht je tanden en kiezen. Je zult niet de eerste zijn die denkt door lekker hard te poetsen of te poetsen met een harde tandenborstel goed voedselresten en bacteriën weg te kunnen halen. Maar te hard poetsen kan juist het tandvlees beschadigen, of zorgen voor zwelling, irritatie, terugtrekken van of bloeding van het tandvlees. Zo’n ‘poetstrauma’ voorkom je door niet te hard, te lang of te vaak te poetsen. Twee keer per dag twee minuten poetsen en dagelijks ook nog een stoker of rager gebruiken is een mooie stelregel.
6 Roken en tandvleesontsteking
Roken is slecht voor veel zaken in je lijf, en ook voor je tandvlees. Roken verhoogt de kans op het ontwikkelen van tandvleesontstekingen. Roken zorgt – onder andere door de nicotine – voor minder bloedtoevoer naar het tandvlees, zodat voedingsstoffen als vitamine C het tandvlees minder goed kan bereiken, om te helpen in de strijd tegen tandvleesproblemen. Bovendien zorgen schadelijke stoffen uit de rook ervoor dat de afweercellen minder goed functioneren in hun afweer tegen de bacteriën in de tandplak. Daardoor hebben rokers meer kans op het ontstaan van parodontitis dan niet-rokers. Daarnaast zorgen schadelijke stoffen uit de tabaksrook voor een verminderde productie van speeksel. Daardoor zijn er minder afweerstoffen in de mondholte aanwezig; speeksel reinigt en beschermt de mond immers. Nog een reden om te stoppen met roken dus!
7 Bacteriën op de tong
Als er geen bacteriën in de mond zouden zitten, zouden er ook geen tandvleesontstekingen plaatsvinden. Dat is alleen niet zo: in speeksel zitten miljarden bacteriën. Die zijn niet allemaal schadelijk; sommigen beschermen de mond juist tegen ontstekingen. Sommige bacteriën zorgen wel eerder voor problemen aan het tandvlees, zeker in combinatie met andere risicofactoren als roken, stress of zwangerschap.
Bacteriën nestelen zich graag op het achterste gedeelte van de tong. Het lijkt er ook op dat tongbeslag – een witte aanslag op de tong – vaker voorkomt bij patiënten met een parodontale aandoening. Bij hen is het aantal witte bloedcellen in het speeksel toegenomen en deze hopen zich op op het tongoppervlak.
8 Diabetes en mondproblemen
Als je diabetes (suikerziekte) hebt, ben je gevoeliger voor ontsteking en infecties, dus ook voor ontstekingen aan het tandvlees. Mensen met diabetes, vooral als deze niet goed is ingesteld, hebben dan ook een verhoogde kans op het ontwikkelen van parodontitis.
De afgelopen jaren is er bovendien steeds meer bewijs gekomen dat parodontitis invloed heeft op de algehele gezondheid. Parodontitis heeft een relatie heeft met systemische ziektes als diabetes, reuma en hart- en vaatziekten. Dat betekent niet dat je door parodontitis deze ziektes oploopt, of dat je altijd parodontitis hebt bij deze ziektes, maar het betekent dat deze ziektes vaak samen met elkaar voorkomen. Mensen met diabetes hebben bijvoorbeeld vaker parodontitis dan gezonde mensen en dan ook vaak een ernstiger vorm. Als de parodontitis wordt behandeld, kan dit andersom een verbetering opleveren voor de suikerwaarden van mensen met diabetes.
9 Tandvleesproblemen door Zwangerschap
Nee, je hoeft niet zwanger te zijn om tandvleesontstekingen te krijgen en nee, ook niet elke zwangere heeft last van ontstoken tandvlees. Maar vrouwen hebben tijdens een zwangerschap wel meer kans op het krijgen van tandvleesproblemen. Het tandvlees reageert heftiger op de aanwezigheid van tandplak, door de verandering in het hormoonstelsel. Ben je zwanger? Zorg dan extra goed voor je mond! Als je goed poetst en tussen de tanden reinigt, kun je de zwangerschap prima doorkomen zonder tandvleesproblemen.
10 Stress en ontstoken tandvlees
Iedereen heeft wel eens last van stress; een teveel aan spanning. Als die stress wat langer aanhoudt, kan de afweer van het lichaam – en dus ook van tandvlees – minder worden. Wie veel stress heeft, heeft dan ook een grotere kans op tandvleesontstekingen. Ook kunnen de gevolgen van de ontstekingen ernstiger zijn. Zeker als je in een stressvolle periode in je leven zit, of veel stress ervaart, is het belangrijk om gezond te eten. Gezonde voeding met veel vitamine C en D en antioxidanten (die veel in groente en fruit zitten) bijvoorbeeld, kan het immuunsysteem verbeteren.
Heb ik nu gingivitis of parodontitis?
Er zijn 2 stadia van ontstoken tandvlees: gingivitis en parodontitis. Bij gingivitis is door tandplak een ontsteking ontstaan aan de rand van het tandvlees. In deze fase bloedt het tandvlees vaak bij het tandenpoetsen. Ook kan het tandvlees rood, ontstoken of gezwollen zijn. Maar de ontsteking kan ook plaatselijk zijn, bijvoorbeeld tussen twee tanden of kiezen. Soms is gingivitis slecht zichtbaar en wordt deze aandoening alleen door je tandarts of mondhygiënist opgemerkt.
Als de ontsteking zich verder uitbreidt naar het kaakbot, noem je dit parodontitis. De smalle ruimte tussen tandvlees en tanden en kiezen – de pocket – wordt steeds dieper. In de pocket vormt zich door bacteriën opnieuw een laagje tandplak en vaak ook tandsteen. De ontsteking breidt zich zo steeds verder uit en bereikt uiteindelijk het kaakbot. In dat bot zitten de tanden en kiezen vast. Het kaakbot kan door parodontitis zo ver worden afgebroken dat de tanden en kiezen los komen te zitten en uiteindelijk zelfs uit kunnen vallen.
In het eerste stadium van tandvleesontsteking kan de aandoening door goede mondhygiëne worden tegengegaan. Poetsen en reinigen tussen de tanden en kiezen met bijvoorbeeld stokers of ragers kan de ontsteking stoppen. Ook is het belangrijk om regelmatig naar de tandarts of mondhygiënist te gaan.
Als er sprake is van parodontitis, is de aandoening vaak ook nog te stoppen, maar kan het zijn dat de gevolgen, zoals lossere tanden en kiezen of teruggetrokken tandvlees, niet meer terug te draaien zijn. Parodontitis voel je vaak niet en kan lang onopgemerkt blijven.
Vaak wordt parodontitis pas opgemerkt als de tanden en kiezen losser gaan staan of als de ruimte tussen de tanden en kiezen groter wordt. Ook komen de tandwortels bloot te liggen omdat het tandvlees zich terugtrekt. Parodontitis moet behandeld worden door de tandarts of mondhygiënist, of een speciale tandarts voor tandvleesproblemen: de parodontoloog.
Parodontitis is voor een deel pech: erfelijke aanleg speelt een rol bij het ontstaan. In sommige families komen tandvleesontstekingen meer voor dan in andere families.
