10 oorzaken monddroogheid
Een droge mond kan ontzettend vervelend zijn. Eten, praten en slikken gaat niet goed meer. Maar je kunt er ook van uit je mond gaan ruiken, sociale contacten vermijden, liever niet meer zoenen of intiem zijn. Wat zijn de belangrijkste oorzaken van een droge mond?
Er zijn twee benamingen voor een droge mond. Je kunt het gevoel hebben dat je mond heel droog aanvoelt. Dat wordt xerostomie genoemd. Als er echt een tekort aan speeksel is, heet dat hyposalivatie. Een combinatie van beide kan natuurlijk ook.
Het geeft een vervelend gevoel en kan ook nare gevolgen hebben voor de gezondheid van de mond. Speeksel heeft namelijk een natuurlijke reinigende werking. Het smeert de binnenkant van de mond en vergemakkelijkt het slikken en de spijsvertering.
De afweermechanismen van het speeksel houden het gebit en het tandvlees gezond en bestrijden de bacteriën die mondinfecties en zweertjes veroorzaken. Als er te weinig speeksel is, heb je een grotere kans op bijvoorbeeld gaatjes, tandvleesproblemen en een slechte adem.
Heb je echt te weinig speeksel, dan kun je een mondspray of mondgel gebruiken om de mond toch een beetje te laten ‘smeren’. Een mondspray is voor overdag en een mondgel voor ’s nachts.
De meeste mensen hebben echter nog wel genoeg speeksel, maar hebben het gevoel dat hun mond droog is. Als dat het geval is, is het belangrijk om de speekselklieren te stimuleren. Dat kan door ergens op te kauwen, bijvoorbeeld op suikervrije kauwgom of een suikervrij snoepje. Maar waar komt die droge mond eigenlijk vandaan? We zetten de meest voorkomende oorzaken voor je op een rijtje.
1 Medicatiegebruik
De belangrijkste oorzaak van een droge mond is medicatiegebruik. Er zijn veel medicijnen die een droge mond als bijwerking hebben. Zeker als je meer dan vier verschillende medicijnen gebruikt, is een droge mond haast onvermijdelijk. Sowieso hebben vrijwel alle medicijnen met ‘anti’ in de naam – zoals antidepressiva, antihypertensiva, antipsychotica, antihystaminica – monddroogte als bijwerking. In sommige gevallen kan in overleg met de arts de medicatie worden aangepast.
2 Bestraling van de mond bij kanker
Als er sprake is van kanker in het in het hoofd-halsgebied, wordt deze soms behandeld door middel van radiotherapie (bestraling). De kankercellen worden daarmee aangevallen, maar bestraling tast in veel gevallen ook de speekselklieren aan. Hoewel de bestraling tegenwoordig steeds gerichter is, kan toch niet altijd worden voorkomen dat de speekselklieren zodanig worden aangetast, dat deze geen speeksel meer kunnen produceren. In dat geval ben je aangewezen op een alternatief voor speeksel in de vorm van een mondgel (voor de nacht) of een mondspray (voor overdag).
3 De ziekte van Sjögren
De ziekte van Sjögren is een chronische systemische auto-immuun ziekte waarbij vochtafscheidende klieren ontstoken raken. Witte bloedcellen dringen door in de klieren die vocht afscheiden, zoals de speekselklieren in de mond en de traanklieren in de ogen. De witte bloedcellen veroorzaken schade aan de klieren, waardoor ze minder kliervocht aanmaken. Het vocht dat ze aanmaken is bovendien van slechtere kwaliteit. Hierdoor ontstaat droogte, zoals droge ogen en een droge mond. Ook vermoeidheid, een droge huid, ontstekingen en spier- en gewrichtspijn komt bij Sjögren veel voor. Daarnaast kunnen andere klieren en inwendige organen zoals je nieren of lever ontstoken raken. De ziekte van Sjögren wordt meestal vastgesteld bij mensen van middelbare leeftijd. Omdat de speekselklieren minder goed werken, is stimulatie van de speekselklieren niet mogelijk. Een mondgel of mondspray kan uitkomst bieden.
4 Tandpasta of mondwater met alcohol en/of sodium lauryl sulfaat
Bijna alle tandpasta’s en mondwaters bevatten sodium lauryl sulfaat, het middel dat zorgt dat de tandpasta of mondwater gaat schuimen. Sodium lauryl sulfaat valt onder de zepen en zorgt dat de mond uitdroogt, erg hard wordt gereinigd en ontdaan van alle vetten en vocht. Ook alcohol heeft een uitdrogend effect. Dat is niet alleen zo als je alcohol drinkt (de bekende droge mond de day after…), maar ook als er alcohol is toegevoegd aan je tandpasta of mondwater. Dit zorgt ervoor dat de mondholte uitdroogt. Door deze uitdroging van de mondholte is er een vergrote kans op plakvorming. Tandplak kan zich vormen tot tandsteen als deze niet goed wordt verwijderd. Tandsteen kan op zijn beurt weer sneller zorgen voor gaatjes. Mondwater zonder alcohol heeft dit probleem niet.
5 Door de mond ademen
De meeste mensen ademen door hun neus als ze niet spreken of in rust zijn. Op die manier wordt de buitenlucht op de juiste vochtigheid en temperatuur gebracht. Ook reinigt het ademen door de neus het slijmvlies in je neus van kleine stofdeeltjes; je neus werkt – in tegenstelling tot de mond – in feite als een filter. Er zijn echter ook mensen die door de mond ademen wanneer ze in rust zijn. Ook mensen met keel-, neus- of oorproblemen ademen constant door de mond. Dit wordt mondademhaling genoemd. Deze manier van ademhalen kan voor problemen zorgen, zoals chronische verkoudheden, astma, tandvleesproblemen, sinusitis, snurkproblemen en zelfs slaapapneu. Mondademen leidt ook tot een droge mond, doordat de lucht direct de mond binnenkomt.
6. Roken en drugs
Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat langdurig roken de hoeveelheid speeksel significant vermindert. De rookgassen verdampen de speekselvloed als het ware. Die speekselvermindering zorgt, naast een verhoogd risico op aandoeningen als cariës en tandvleesproblemen, voor een droge mond. Ook sommige drugs kunnen grote invloed hebben op de speekselvloed. Methamfetamine kan bijvoorbeeld een erg droge mond als gevolg hebben, net als marihuana en ecstasy (XTC).
7. Slaapapneu
Slaapapneu is een slaapstoornis waarbij tijdens de slaap perioden van ademstilstand of ernstig verzwakte ademhaling voorkomen. Er is sprake van het slaapapneusyndroom wanneer je vaker dan 10 keer per uur ademstilstanden hebt. Slaapapneu gaat vaak samen met snurken. In de meeste gevallen van slaapapneu is sprake van het obstructieveslaapapneusyndroom (OSAS). Hierbij klapt de bovenste luchtweg dicht door de wand of tong, waardoor een afsluiting ontstaat van de ademweg. Dit gebeurt als gevolg van het verslappen van de spierspanning in de mond- en keelspieren. Hierdoor word je steeds wakker voordat je de diepe slaap bereikt. Obstructieve slaapapneu verstoort op deze manier de slaapopbouw en veroorzaakt slaaptekort. Naast slecht slapen, vermoeidheid, hoofdpijn, komt ook een droge mond en keelpijn vaak voor bij slaapapneu.
8. Stress
Op congressen en bij publieke optredens staat vaak een glas water klaar voor de spreker. Dat is niet voor niets. Spreken in het openbaar zorgt bij veel mensen, ook al zijn ze nog zo ervaren, voor stress. Stress beïnvloedt de hersenen, waardoor het minder stimulerende signalen aan de speekselklieren geeft, met een droge mond als gevolg. Moet de spreker een heel verhaal vertellen, dan wordt de mond alleen maar droger, want door al dat praten wordt telkens droge lucht naar de mondholte verplaatst, wat de mond nog meer uitdroogt. Ook andere spannende gebeurtenissen die stress opleveren, of langdurige stress als je bijvoorbeeld iets vervelend of stressvols doormaakt, kunnen een droge mond tot gevolg hebben.
9. Diabetes
Instabiele bloedglucosewaarden, zoals die bij diabetes voorkomen, hebben een slechte impact op de speekselklieren. Deze kunnen daardoor minder adequaat speeksel in de mond laten vloeien, wat xerostomie tot gevolg heeft. Daarnaast bevat de kleine speekselhoeveelheid die wel wordt afgegeven grote hoeveelheden ongeabsorbeerde glucose, wat kan bijdragen aan de afbraak van tanden en tandvlees en een slechte invloed heeft op de mondgezondheid. Bacteriën gedijen erg goed in zo’n suikerrijk, droog, anaeroob milieu.
10.Voeding en alcohol
Van sommige soorten voeding en drank kan de mond uitdrogen, zoals van bepaalde kruiden, veel zout, koolzuurhoudende dranken en koffie. Van alle middelen die in voeding en dranken voorkomen, is alcohol echter het meest voorkomende middel met een uitdrogende werking. Alcohol geeft een droge mond, omdat het zowel de speekselvloed als de hoeveelheid zuurstof in de mond doet afnemen. Bijkomend probleem is dat in veel mondspoelmiddelen een grote hoeveelheid alcohol zit. Zij laten de mond uitdrogen, wat het probleem verergert.