Auteur: Yvonne Kort. Eigenaar Oergezonde mond & Yvital Lifestyle, Dental Hygienist, Lifestyle specialist, Coach.
Je mond is de spiegel van je gezondheid. Er is een duidelijke relatie tussen de mondgezondheid en de algehele gezondheid. Zo hebben tandvleesaandoeningen en hart- en vaatziekten invloed op elkaar. Het zou natuurlijk fijn zijn als je beide chronische ziekten kunt voorkomen.
Hart- en vaatziekten en parodontitis
Hart- en vaatziekten is een verzamelnaam van aandoeningen die het hart en/of de bloedvaten aantasten. Ze behoren tot de meest voorkomende aandoeningen in Nederland. Er lijden volgens de Nederlandse Hartstichting ongeveer 1,55 miljoen mensen aan deze ziekte (Hartstichting, 2020). Dat is een enorm groot aantal.
Er wordt aangenomen dat bij 7-8% van de volwassenen in Westerse landen sprake is van ernstige parodontitis. Er is dus maar een kleine groep mensen met ernstige parodontitis. Toch is het een serieuze aandoening die geassocieerd wordt met onder andere cardiovasculaire ziekten. Daarnaast geldt dat een vroege signalering van ontstekingen aan het tandvlees, ernstige parodontitis voor een belangrijk deel kan voorkomen.
De relatie tussen mondgezondheid en hart- en vaatziekten
Dat hart- en vaatziekten en parodontitis met elkaar worden geassocieerd is niet nieuw meer. Uit verschillende onderzoeken wordt geconcludeerd dat er een verband bestaat tussen hart- en vaatziekten en parodontitis. Onderzoekers ontdekten dat tandvleesaandoeningen het risico op hartaandoeningen met ongeveer 20 procent verhogen. En parodontitis patiënten hebben gemiddeld een slechtere conditie van het vaatstelsel dan gezonde mensen.
Gingivitis en parodontitis zijn beide ontstekingsziekten van het tandvlees. Bij gingivitis is alleen het tandvlees aangedaan, terwijl dat bij parodontitis de ontsteking zich uitgebreid heeft naar het tandvlees en het kaakbot.
Bij parodontitis is er sprake van chronische ontstekingsactiviteit, ook wel low grade inflammation of laaggradige ontsteking genoemd. Je hoeft van deze ontstekingen geen last te hebben, omdat er geen sprake is van pijn, temperatuurverhoging en functieverlies. Behalve wanneer de ontsteking zover is uitgebreid dat tanden en kiezen los komen te staan. De desbetreffende tand of kies heeft dan natuurlijk geen functie meer en ook kauwen doet pijn.
Het overkoepelende mechanisme dat achter de relatie tussen tandvleesaandoeningen en hart- en vaatziekten zit lijkt een chronische laaggradige ontsteking te zijn. Deze laaggradige ontstekingen zijn te meten aan de hand van ontstekingswaarden in het bloed. Een goede marker is het high sensitive-CRP, ofwel hs-CRP.
Een verhoogde ontstekingsgraad heeft effect op de immuun-fitheid en kan het proces van atherosclerose (aderverkalking) versnellen. De ontstekingsactiviteit zorgt voor beschadiging van de vaatwanden, waarbij er continu cholesterol wordt afgezet tegen de vaatwand. Dit is nodig om deze te herstellen. Een hoog cholesterol wordt in verband gebracht met hart- en vaatziekten. Het cholesterol is een bloedwaarde dat iets kan zeggen over de kans op hart- en vaatziekten.
Zo herken je de symptomen van tandvleesaandoeningen
Chronische ontstekingsactiviteit zorgt voor een hoger cholesterol en daarmee een grotere kans op hart- en vaatziekten. De behandeling van parodontitis lijkt de conditie van het vaatstelsel juist weer te verbeteren. Laten we eens kijken hoe we tandvleesontstekingen kunnen herkennen.
- Aanhoudende slechte adem
- Gezwollen en rood tandvlees
- Gevoelig tandvlees met poetsen of eten
- Tandvlees dat gemakkelijk bloedt
- Pijnlijk tandvlees met kauwen
- Terugtrekkend tandvlees
- Losse tanden of kiezen, of veranderingen in de beet
Symptomen van hartaandoeningen
De volgende symptomen kunnen wijzen op een hartaandoening:
- Pijn op de borst (angina)
- Onregelmatige hartslag
- Kortademigheid
- Onverwachte vermoeidheid
- Duizeligheid en licht gevoel in het hoofd
- Plotselinge verwarring of verminderd denken
- Overmatige vochtophoping (oedeem)
- En in het ergste geval: hartaanval
Wat kan je doen om hart- en vaatziekten te voorkomen?
Er zijn veel gezonde gewoonten die je kunt inzetten om een goede mondhygiëne te behouden en ook het risico op tandvlees- en hartaandoeningen te verminderen.
- Poets je gebit minstens twee keer per dag en gebruik een tandpasta.
- Reinig de ruimten tussen je tanden en kiezen minstens één keer per dag
- Gebruik regelmatig mondwater als je last hebt van tandvleesontstekingen of een slechte adem.
- Stop met roken. Roken (en ook regelmatig meeroken) veroorzaakt laaggradige ontstekingen. Daarom is het belangrijk om te stoppen met (mee)roken.
- Eet een dieet met veel groenten, vezelrijk voedsel, (suikerarm) fruit en voldoende eiwitten. De inname van vezels en met name de in wateroplosbare vezels, zorgen voor een kleine verlaging van het LDL cholesterol. Bepaalde vezels zijn in de darm instaat om aan cholesterol te binden, waarna ze via de ontlasting het lichaam kunnen verlaten.
- Zorg voor een gezonde bloedsuikerspiegel, vooral als je diabetes hebt. Vermijd sterk geraffineerde koolhydraten, zoals suiker, frisdrank, koek, snoep en gebak. Maar ook witte rijst en pasta.
- Gebruik de juiste vetten in je keuken, zoals olijfolie. Omega 9, wat in olijfolie zit heeft een gezondheid bevorderende werking op hart- en vaatziekten en op de cholesterolspiegel. Polyfenolen uit olijfolie beschermen de vaatwanden, de hersenen en het DNA. Ze verminderen de afzet van vetachtige stoffen en zorgen voor een daling van het LDL-cholesterol (het slechte cholesterol). Polyfenolen uit olijfolie hebben dezelfde werking als ibuprofen. De zogenaamde oleocanthal die in olijfolie zit werkt pijn-, ontstekings- en koorts- remmend.
- Omega 3 vetzuren. De omega 3 vetzuren EPA en DHA zijn nodig om ontstekingen op te lossen. Deze vind je in vette vis en ook in visolie, algenolie en krillolie. Ze zitten ook in plantaardige bronnen, zoals lijnzaad, walnoten en groene bladgroenten, maar deze moeten eerst in de juiste vorm omgezet worden voordat ze als voorstof van ontstekingsremmende stoffen gebruikt kunnen worden.
- Zorg voor voldoende vitamine D. Vitamine D is een in vet oplosbare vitamine die onmisbaar is voor een sterk gebit en sterke botten. Een tekort aan deze vitamine wordt in relatie gebracht met verschillende ziekten, zoals infectieziekten, auto-immuunziekten, hart- en vaatziekten, kanker en ook parodontitis. Vitamine D kan voor een groot deel door het lichaam zelf aangemaakt worden uit cholesterol, onder invloed van zonlicht.
- Bewegen doe je voor je gezondheid. Bewegen zorgt onder andere voor een betere bloedcirculatie, waardoor er meer zuurstof naar de hersenen gaan, de voedingsstoffen toevoer naar organen verbeterd en afval stoffen sneller verwijderd worden. Ook werkt bewegen ontstekingsremmend, waardoor het een gunstig effect heeft in de strijd tegen hart- en vaatziekten.
- Voldoende ontspannen is belangrijk om chronische, negatieve stress te voorkomen. Negatieve stress is een risicofactor voor hart- en vaatziekten. Dit geldt trouwens ook voor chronisch slaapgebrek.
Bronnen
- Dadse P et al. The link between periodontal disease and cardiovascular disease: How far we have come in last two decades? J Indian Soc Periodontol. 2010 Jul-Sep; 14(3): 148–154
- Dörfer et al. The relationship of oral health with general health and NCDs: a brief review. Int Dent J. 2017 Sep;67 Suppl 2:14-18.
- Seitz et al. Current Knowledge on Correlations Between Highly Prevalent Dental Conditions and Chronic Diseases: An Umbrella Review. Prev Chronic Dis. 2019 Sep 26;16:E132
