Internationale tandnummering, hoe heten jouw tanden?

Misschien heb je je tandarts tijdens een behandeling weleens cijfers tegen de assistente horen roepen. Of ben je cijfers tegengekomen op de factuur, die geen bedragen zijn. Dit zijn de “namen” van jouw tanden, waarbij iedere kies en tand een uniek nummer heeft. 

Dankzij het tandnummering-systeem kunnen tandartsen, als zij informatie over een patiënt uitwisselen, elkaar exact vertellen welk gebitselement het betreft. Ook bij overdracht naar een andere tandarts hoeft deze niet eerst te onderzoeken waar jouw vullingen, kronen en bruggen zitten. Dit systeem is internationaal, zodat jouw tandarts na een noodzakelijke behandeling in het buitenland precies weet welk element behandeld is. 

In dit artikel gaan we kijken hoe het internationale tandnummering-systeem in elkaar zit.

De vier kwadranten

Allereerst wordt je gebit schematisch verdeeld in 4 kwadranten, die voor jou in spiegelbeeld zijn weergegeven. Het schema toont jouw gebit hoe je tandarts het ziet, rechts en links zijn dus verwisseld.

Het schema start met kwadrant 1 rechtsboven en linksboven is kwadrant 2. Vervolgens gaan we naar kwadrant 3 linksonder en tot slot kwadrant 4 rechtsonder. Het melkgebit van een kind is op dezelfde manier ingedeeld, maar heet dan achtereenvolgens kwadrant 5, 6 7 en 8.

De elementen 

Binnen de kwadranten worden vanaf het midden van de mond naar achteren de elementen genummerd. Het volgroeide volwassen gebit bestaat uit 32 elementen, de verzamelnaam voor tanden en kiezen.

Je snijtanden worden 1 en 2 genummerd en je hoektand 3. Dan komen er twee kleine kiezen genaamd 4 en 5 en twee grote kiezen 6 en 7. De achterste kies, de verstandskies is 8.

Deze cijfers zijn voor het melkgebit hetzelfde. Het eerste cijfer, dat het kwadrant aangeeft, maakt immers al duidelijk dat het over een melkgebit gaat.

Omdat de kaak van een jong kind kleiner is, zijn de elementen veel kleiner dan de blijvende tanden en kiezen van het volwassen gebit. Bovendien bestaat het melkgebit uit minder elementen. Een volgroeid melkgebit bestaat uit maar 20 elementen. De laatste 3 kiezen, de twee grote kiezen en de verstandskies, ontbreken in het melkgebit. Tijdens het wisselen worden dus niet alleen de melk-tanden en kiezen gewisseld voor blijvende elementen, er komen per kwadrant ook nog eens 3 kiezen bij. Uiteindelijk groeit het gebit dus van 20 naar 32 elementen.

De combinatie van kwadrant en element

Ieder gebitselement wordt met 2 cijfers aangeduid, waarbij het eerste cijfer het kwadrant aangeeft en het tweede het element. De tandarts noemt de cijfers doorgaans één voor één, dus niet “vijfenveertig” maar “vier vijf”.

Voorbeelden:

• De eerste snijtand rechtsboven heet de 11 (uitgesproken als één één)
• De tweede kleine kies linksboven heet de 25 (twee vijf)
• De verstandskies linksonder heet de 38 (drie acht)
• De hoektand rechtsonder van een kind heet de 83 (acht drie)

Op de computer van je tandarts staat het schema van jouw gebit. Dit is een tweedimensionale voorstelling van iedere tand en kies, waarop alle vlakken te zien zijn zodat ook de precieze locatie van een vulling zichtbaar is. Je tanden en kiezen zien er in dit schema uit als afgetopte piramides waar je van bovenaf op kijkt. De verdeling in kwadranten is aangegeven en uiteraard ook de tandnummering. Nadat er een kies gevuld is, wordt het betreffende vakje van het behandelde element ingekleurd. Zo kun je dus zien of het element gevuld is aan de achter- of voorkant, zijkant of op het kauwvlak.

Gebitsverzorging

Het is leuk dat je nu weet hoe de tandarts jouw tanden noemt, maar dat zal jouw tanden en kiezen weinig interesseren. Als ze maar goed verzorgd worden. Met een goede mondhygiëne kun je de elementen zo lang mogelijk behouden, zodat er zo min mogelijk vlakken in het schema van de tandarts ingekleurd moeten worden.

• De basis mondhygiëne bestaat uit 2 keer per dag gedurende 2 minuten je tanden poetsen. Daarnaast moet je dagelijks de interdentale ruimten reinigen, dit zijn de ruimten tussen de gebitselementen. Dat doe je door te flossen of te rageren.

• Je kunt je gebit extra verzorgen door na het tanden poetsen je mond te spoelen met een goed mondwater. Dat betekent een mondvriendelijk product dat het natuurlijke evenwicht in je mondholte niet verstoort maar juist ondersteunt. Dat kan bijvoorbeeld met milde bacterie-bestrijdende ingrediënten als chloordioxide, zink en cetylpyridinium chloride of met natuurlijke mondwaters op basis van kokosolie en geactiveerde houtskool.

• Beperk je eetmomenten en vermijd zure dranken zoals frisdrank, energiedrankjes en wijn. Drink neutrale dranken als water, thee en koffie zonder suiker. Verdun vruchtensap met water en spoel je mond met water nadat je fruit hebt gegeten. Dit neutraliseert in ieder geval de zuuraanval door de zuren in het fruit, dat ondanks de zuren niet mag ontbreken in je voedingspatroon. Poets nooit je tanden direct na het nuttigen fruit of vruchtensap. De fruitzuren maken je tandglazuur tijdelijk zwakker, zodat je het wegpoetst als je direct daarna gaat poetsen. Wacht minimaal een half uur maar spoel je mond wel met water.

• Kauw tussen de poetsbeurten door op gebitsverzorgende kauwgom of neem pastilles met xylitol. De natuurlijke zoetstof xylitol heeft diverse gunstige eigenschappen, die je mondgezondheid op verschillende manieren. bevorderen. Xylitol maakt het schadelijke bacteriën moeilijk om zich aan het tandglazuur te hechten, zodat je de vorming van tandplak tegengaat. Bovendien neutraliseert het de zuurgraad in je mond. De frisse, verkoelende smaak van xylitol stimuleert de aanmaak van speeksel, de natuurlijke bescherming voor je tanden.

• Heb je droge mondklachten? Besteed daar dan extra aandacht aan, want een tekort aan speeksel beïnvloedt je mondgezondheid en daarmee het behoud van je gebit negatief. Er zijn tal van goede, hydraterende mondzorg-producten die helpen om dit negatieve effect tegen te gaan.

• Ook al verzorg je je gebit zelf nog zo goed, ga regelmatig op controle bij de tandarts en mondhygiënist. Zij kunnen problemen als cariës (gaatjes) en tandvleesontstekingen vaak beter signaleren en daardoor sneller ingrijpen om erger te voorkomen. Ook geven ze advies om je gebit zo goed mogelijk te verzorgen en beschermen, zodat er zo min mogelijk vakjes in het schema hoeven te worden ingekleurd.