Auteur: Yvonne Kort. Eigenaar Oergezonde mond & Yvital Lifestyle, Dental Hygienist, Lifestyle specialist, Coach.
Naar welke tandpasta gaat jouw voorkeur uit? Het advies van de tandarts luidt meestal dat het belangrijk is om vooral een tandpasta met fluoride te kiezen. Fluoride versterkt namelijk het tandglazuur, waardoor je minder last van gaatjes hebt.
Toch krijgen mensen die met een fluoridetandpasta poetsen ook nog steeds gaatjes. Is er misschien nog iets anders dat kan helpen om gaatjes te voorkomen?
Het materiaal van je tanden
Laten we eerst eens even kijken uit welke materialen je tanden en kiezen bestaan. Het tandbeen (dentine) is het binnenste en de grootste laag waaruit een tand is opgebouwd. Het bestaat voor 45% uit het mineraal calciumhydroxyapatiet (Ca5(PO4)3OH), 33% organisch materiaal en voor 22% uit water. Tandbeen is wat geliger dan het tandglazuur.
De wortel, het gedeelte wat in je kaakbot zit wordt bedekt en beschermd met wortelcement. Het gedeelte van de tand of kies dat in de mond zichtbaar is, is bedekt met tandglazuur. Het tandglazuur is het sterkste materiaal van je lichaam. Het is het meest gemineraliseerde weefsel dat je lichaam heeft en het bestaat uit kristalvormig hydroxyapatiet (90%). Terwijl je eet, zorgen de kristallen van het tandglazuur ervoor dat je tanden de krachten van kauwen, malen en knarsen kunnen weerstaan.
Hydroxyapatiet (HA of HAP) wordt gevormd door de verbinding van calcium en fosfaat. Beide stoffen komen in het speeksel voor. Calcium- en fosfaationen in het speeksel voorkomen dat het tandglazuur in oplossing gaat in een lichtzure omgeving. En deze stoffen zorgen er ook voor dat kleine beschadigingen in het glazuur weer kunnen herstellen.
Wat gebeurt er als je iets eet of drinkt?
Je hebt zin in wat te eten en drinken. Je loopt naar de keuken en doet de koelkast open. Je ziet een pak sinaasappelsap staan, pakt deze en schenkt een groot glas voor jezelf in. Daarbij eet je een boterham met kaas.
Wat gebeurt er nu met je gebit?
De hele dag is er in de mond sprake van de- en remineralisatie. Demineralisatie is het proces waarbij de tanden mineralen verliezen, doordat zuren inwerken op het glazuur of als de bacteriën in tandplak suikers afbreken tot zuren. Dit is het geval wanneer je iets eet of drinkt.
Gelukkig zit het lichaam ontzettend goed in elkaar, want het tandmateriaal kan na een zuuraanval gelukkig weer herstellen, ofwel remineraliseren. Remineralisatie is het reparatieproces. Zie het als het opnieuw verharden van je tanden dat door de inwerking van zuren zachter is geworden.
Hoe ontstaat een gaatje?
Je hebt net gelezen dat je tanden constant worden ge-de- en remineraliseerd. Zolang dit proces in balans is hou jij een sterk gebit. Een gaatje ontstaat op het moment dat er te veel zoetmomenten en te veel eetmomenten op een dag zijn of als de mondhygiëne slecht is. In dat geval kan het tandmateriaal niet meer voldoende remineraliseren.
Sterke tanden door fluoride
Om het tandglazuur sterker te maken en ervoor te zorgen dat er niet zo snel gaatjes ontstaan wordt er geadviseerd om met een fluoride tandpasta te poetsen. Fluor zorgt voor hardheid van het gebit, zodat het veel beter bestand is tegen tandbederf zoals cariës (gaatjes) en erosie of abrasie (slijtage). Als fluoride in het tandglazuur wordt ingebouwd, ontstaat er fluorapatiet. Fluorapatiet is nog iets harder dan hydroxyapatiet en het zorgt ervoor dat het tandglazuur minder snel oplost.
Wat weten we van hydroxyapatiet?
Hydroxyapatiet komt behalve in je mond, ook in de natuur voor. Het wordt soms als halfedelsteen toegepast in facetslijpsel en cabochons. Dit zijn geslepen stenen die worden gebruikt in sieraden. In de medische wereld wordt hydroxyapatiet gebruikt als deklaag voor prothesen en om botingroei te stimuleren. Het wordt ook aan tandpasta toegevoegd om het tandglazuur te versterken.
Een tandpasta met hydroxyapatiet
Ondanks dat je tandglazuur misschien wel de hardste substantie van het lichaam is, is het niet onkwetsbaar. Gelukkig kan het mineraalgehalte van je glazuur verhoogd worden, waardoor het sterker wordt. Hiervoor zijn onder andere tandpasta’s met hydroxyapatiet op de markt. Dit is een synthetische versie van de originele stof.
De voordelen van de tandpasta zijn:
- Afname in gevoeligheid van het gebit. Een tandpasta met hydroxyapatiet versterkt het glazuur, waardoor je tanden minder gevoelig worden.
- Tandpasta met hydroxyapatiet herstelt het glazuur. Het lijkt te helpen bij het remineraliseren van je tanden. Deze absorberen het hydroxyapatiet en gebruiken het om de structuur te herstellen.
In 2019 is een laboratoriumonderzoek gedaan om het verschil tussen de- en remineralisatie van zowel een fluoride tandpasta als een tandpasta met hydroxyapatiet te vergelijken. En wat bleek? Beide tandpasta’s waren even effectief bij het voorkomen van demineralisatie en ook bij het remineraliseren van de eerste tekenen van gaatjes.
Uit deze dubbelblinde gerandomiseerde studie kan geconcludeerd worden dat een hydroxyapatiet-tandpasta een nuttig hulpmiddel kan zijn voor mensen met een hoog risico op het ontwikkelen van gaatjes. Een tandpasta met hydroxyapatiet kan tenslotte remineralisatie bevorderen zonder extra fluoride toe te voegen. Je hoeft je geen zorgen te maken over toxiciteit die gepaard gaat met hogere doses fluoride.
Bijwerkingen van hydroxyapatiet tandpasta
Natuurlijk is het ook belangrijk om te weten hoe veilig een tandpasta met hydroxyapatiet is. Want je kunt voor bijna iedere stof allergisch zijn (ja, zelfs voor wortelen), dus ook voor deze tandpasta.
Gelukkig is er tot op heden geen bewijs dat wijst op een kans op bijwerkingen bij het gebruik van tandpasta met hydroxyapatiet. De studie uit 2019 die dit onderzocht heeft, toonde aan dat de tandpasta geen veiligheidsrisico’s oplevert en dat het de mond niet irriteert. Het is geheel veilig in gebruik.
Conclusie
Het is al langer bekend dat tandpasta’s en mondspoelingen met fluoride, kunnen helpen bij het remineralisatieproces. Er is nu echter een alternatief, want een tandpasta met hydroxyapatiet doet dit ook. Als je op zoek bent naar een andere manier om de gezondheid van je gebit te behouden of zelfs te vebeteren, dan is het de moeite waard om een tandpasta of mondspoeling met hydroxyapatiet te proberen. Enkele voorbeelden van HAP tandpasta’s in Nederland zijn JuliBrite Fresh Breath Toothpaste en de Tandpasta tabletten van JuliBrite.
Bronnen:
https://www.science.org/doi/10.1126/sciadv.aaz7524
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5390120/
https://doi.org/10.1038/s41405-019-0026-8
https://www.nature.com/articles/s41598-019-47491-z
