“Ja, maar jij hebt gestudeerd, dus…” Dit klinkt als een zin waarbij je waarschijnlijk iemand bedenkt die een professional gelijk geeft. Die zijn vertrouwen laat zien en het lot in de handen legt van een deskundige. Maar niks is minder waar. Het lijkt wel alsof het volgen van een studie en de wetenschap volgen tegenwoordig iets heel verkeerds is.
Vragen met een goede intentie
Als er iets de afgelopen jaren is veranderd dan is het wel ergens blind vertrouwen in hebben. Dit concept blijkt volledig van de kaart geveegd. Dat patiënten mondiger worden is al decennia aan de gang. Ik zag dit als iets positiefs. Dat patiënten eindelijk het heft in eigen handen gingen nemen en zich niet zomaar een kunstgebit lieten aan praten. Dat ze lieten weten wat ze nu eigenlijk echt wilden. Dat ze bijvoorbeeld hun eigen gebit gezond wilden hebben en dat het er mooi zou moeten uitzien. Patiënten willen graag weten waarom ze een gebitsprobleem hebben en laten dit zich goed uitleggen. Helemaal niks mis mee. Maar dat het vertrouwen omgeslagen is in wantrouwen, zag ik even niet aan komen.
Kennis is macht
Door het internet raakt men steeds beter geïnformeerd. Ik raadde zelfs patiënten aan om het een en ander uit te zoeken op het wereld wijde web. Wetende dat ik de informatie negen van de tien keer toch zelf had geschreven of er aan bijgedragen had. Wetende dat deze informatie aansloot bij wat ik verteld had. Dat er details waren te vinden waar ik niet aan toe was gekomen of wel had verteld maar het nog even herhaald moest worden. Dat werkte harstikke goed. Tot dat…
Blind wantrouwen
Tot dat er een hoop onzin op het internet kwam. Nu hoef ik maar even op Facebook te zijn en de ene krijg-stralend-witte-tanden-in-slechts-10-seconden post volgt na de andere poets-je-tanden-met-een-natuurlijk-product-terwijl-het-gif-is post. Om gek van te worden. Eerst begon het nog redelijk onschuldig maar serieus…er zijn nu dingen te koop die ik de wormen in de achtertuin (die voor de goede orde niet eens tanden hebben) nog niet eens gun.
De toon wordt steeds harder. Tandartsen zouden graaiers zijn die niks liever willen dan dat je tandpasta gebruikt waardoor je juist gaatjes krijgt. Mondhygiënisten zouden krabbers zijn die je tanden ruineren. Daar waar ik met man en macht probeer patienten uit te leggen dat ze de meeste problemen zelf kunnen oplossen met een simpele tandenstoker wordt iedereen en alles een wondermiddel aangesmeerd waarbij ze totaal geen enkele moeite meer hoeven te doen. Al hun problemen verdwijnen als sneeuw voor de zon en hun geld daarmee ook meteen (en hun glazuur…maar ach..who cares). En sommige producten doen alsof ze zijn uitgevonden door een tandarts. Maar als je het BIGnummer hiervan opvraagt, wordt je reactie snel verwijderd.
Simpel is vaak te kort door de bocht
Zo probeer ik dus steeds vaker te vertellen hoe de vork nu echt in de steel zit. Ik probeer van een wollig wetenschappelijk verhaal een begrijpelijk verhaal te maken. Als ik daar nog wat nuance in probeer te brengen dan word ik vaak niet-begrijpend aangekeken. Men wil gewoon een sappig juich-verhaal en geen uitleg waarbij ik probeer uit te leggen dat niet alles zo zwart wit is. Soms denk ik van ach…laat ik bij deze vorm van media maar even alle zijweggetjes even achterwege laten. Ik pas mij aan. Je kunt ook niet verwachten dat iedereen zomaar de rode draad met al die gekleurde draadjes erom heen nog kan herkennen. Dus hou ik het af en toe lekker simpel en sappig. Lekker om in te bijten, dus.
Als er dan iemand hapt dan is het wel de wetenschappelijke achterban. Daar krijg ik dan meteen boze mailtjes en belletjes van. En dat snap ik wel. Als professional word je juist geacht om langdradig te zijn. Om alle pro’s en con’s de revue te laten passeren. Juist zodat je (potentiële) patiënt een verstandig besluit kan maken. Maar dan weet je eigenlijk al wel heel zeker dat je het gaat afleggen aan de marketing die onzin-producten verkoopt. Dan weet je dan een redacteur door de bomen het bos niet meer ziet en achter zijn oren krabt hoe hij dat in godsnaam in 250 zou moeten samenvatten.
Klok en klepel
Maar zo is het wel. We zijn opgeleid om alles kritisch te bekijken. Om ons licht op een probleem van meerdere kanten te laten schijnen. Om onderzoek juist niet meteen te geloven. Om het onderzoek eindeloos te laten herhalen en te vergelijken met andere onderzoeken. Om een onderzoek onderste boven te houden, te schudden en te bekijken of daar nog niet iets uitvalt wat minder fraai is. En als we dan eindelijk een conclusie hebben getrokken, horen we: “Ja, maar de wetenschap is onbetrouwbaar. Want big pharma….bla bla bla.” En dat horen we dan van iemand die geen kaas heeft gegeten van wetenschap. Die ergens van ‘iemand’ heeft gehoord dat…en dan volgt er een verhaal dat voor drogredenatie zit.
Terug naar de vraag
Daarom wens ik voor iedereen een jaar waarin vertrouwen weer zal groeien. Waar we begrijpen dat iemand met een wetenschappelijke studie juist geleerd heeft om kritisch te zijn. Waarin we begrijpen dat we in een wereld leven met veel belangen en waar we het gemeenschappelijk belang zullen moeten dienen. Waarin we begrijpen dat een tandheelkundige heeft gezworen om niks dan het beste voor de patiënt te willen. Maar waarin we ook snappen dat achter een korte info ook nog heel veel meer info ligt. Hopelijk durven we daar weer in goed vertrouwen vragen over te stellen. Een heel goed en kritisch 2024 gewenst! Samen komen we er wel uit.
