Wat zijn cystes in je mond?
Cystes zijn holtes in het lichaam die er niet horen te zitten en die gevuld zijn met lucht of vloeistof. Een cyste heeft een zogenaamde semipermeabele wand, wat inhoudt dat er vocht naar binnen kan maar niet eruit. Daardoor hebben cystes de neiging om steeds groter te worden, al kunnen ze ook zomaar weer verdwijnen. Een cyste kan overal in het lichaam voorkomen, maar we gaan het hier uiteraard hebben over cystes in de mond.
Een cyste in de mond, ook wel tandcyste genoemd, komt meestal voor aan de rand van een gebitselement of bij nog niet doorgebroken tanden of kiezen, zoals de verstandskies. Een cyste bij het gebit vormt een holte in het kaakbot en wordt veroorzaakt door een ontstekingsreactie. Vaak begint de cyste als een gaatje (cariës) in een tand of kies, waarbij bacteriën naar binnen dringen.
Cystes kunnen klein blijven, maar ook heel groot worden. De ontwikkeling is afhankelijk van de plek, de infectie die de vorming van de cyste veroorzaakt en de afweer in de mondholte.
Doet een cyste pijn?
Cystes kunnen vrij onopgemerkt ontstaan en doorgroeien. Sommige patiënten lopen er langere tijd mee rond, zonder het te merken of pijn te voelen. Op een röntgenfoto is een cyste meestal wel zichtbaar als een rond zwart plekje.
Er worden verschillende soorten cystes in de mond onderscheiden:
- Een odontogene cyste zit aan de basis van een tand of kies
- Zit de cyste op een andere plek, dan wordt het een niet-odontogene cyste genoemd
- Een folliculaire cyste verschijnt soms bij verstandskiezen of andere tanden of kiezen die nog niet zijn doorgebroken. De kroon van het nog niet doorgebroken gebitselement steekt in de cyste en kan een flinke omvang bereiken. Zo’n cyste moet worden verwijderd.
- De tandwortel-cyste, die zoals de naam aangeeft aan de wortelpunt van een tand of kies verschijnt, komt redelijk vaak voor. Deze soort cyste kan bij de voortanden of hoektanden ontstaan, maar ook wel bij andere gebitselementen. Hierbij sterft de zenuw af en verschijnt er aan de buitenkant van de kaak een harde zwelling.
- Niet in of bij het gebit, maar wel in de mond zijn slijm-cystes, die voor kunnen komen in de onderlip. Ook verschijnen er wel cystes in de mondbodem, die wit of blauw kunnen zijn.
Behandeling van een cyste
Een cyste moet altijd zo snel mogelijk worden behandeld. Het is een bron van infectie, die niet vanzelf verdwijnt en die de eigenschap heeft zich te verspreiden. Cystes tasten de mondgezondheid ernstig aan, waardoor er uiteindelijke meerdere gebitselementen verloren kunnen gaan. Behandeling van een cyste houdt in dat deze door de tandarts of kaakchirurg wordt verwijderd.
Oorspronkelijk werden met name tandwortel-cystes verwijderd samen met de betreffende tand of kies. Die zal dan door middel van een brug of implantaat moeten worden vervangen. Inmiddels zijn er ook behandelmethoden waarbij de getroffen tand of kies kan worden gespaard. Maar of dit mogelijk is hangt af van verschillende factoren, zoals de plek en aard van de cyste.
Kun je tandcystes voorkomen?
Cystes, en in het bijzonder tandwortelcystes, kun je voorkomen door een goede mondhygiëne en regelmatige controle bij de tandarts. Door regelmatige controles zal cariës relatief snel worden opgemerkt blijft en worden de gaatjes tijdig gevuld. Gebeurt dat niet, dan kunnen bacteriën doordringen tot de wortelpunt en daar een cyste veroorzaken.
Afgezien van controles en behandelingen bij de tandarts moet je zelf natuurlijk ook dagelijks je mond verzorgen. Dat voorkomt niet alleen cariës (gaatjes) en cystes, maar ook vele andere problemen van het gebit en de mondholte. Denk aan tandplak en tandsteen, tandvleesontstekingen, aanslag op de tong en een slechte adem.
Bovendien blijkt steeds meer dat er een verband is tussen mondgezondheid en de algehele gezondheid. Het natuurlijke evenwicht van de mondflora, een optimale zuurgraad in de mond en voldoende speeksel blijken essentieel voor een gezond lichaam.
Speeksel vormt een directe afweer tegen schadelijke microben, die via de mond het lichaam binnenkomen. Een evenwichtige mondflora betekent een hoog gehalte aan nuttige bacteriën, die de schadelijke bacteriën en andere microben in stand houden. Daarnaast bevat speeksel enzymen, die eveneens onderdeel zijn van de afweer en enzymen die onmisbaar zijn voor een goede spijsvertering. Ook de spijsvertering is uiteraard van grote invloed is op onze gezondheid.
Kortom, het loont de moeite om je gebit en mondholte goed te verzorgen en niet alleen ter voorkoming van tandcystes.
De basis is natuurlijk je tanden goed poetsen, minimaal twee maal per dag gedurende 2 minuten. Daarnaast moet je ook dagelijks flossen of rageren om tandplak tussen je tanden en kiezen te verwijderen. Dagelijks je tong reinigen met een goede tongschraper of speciale tong-borstel draagt ook bij aan een gezonde mond, evenals een mondspoeling na het poetsen, flossen en tongschrapen.
Gebruik mondzorg-producten die het evenwicht van de mondflora niet verstoren
Iets wat minder bekend is, is dat je ook kritisch moet zijn op de ingrediënten van je mondverzorgings-producten. Als verzorg je je mond nog zo stipt, niet alle tandpasta’s en mondwaters respecteren het natuurlijke evenwicht in de mondholte. Daarmee raak je alleen maar verder van huis wat betreft een goede mondgezondheid. Reguliere producten bevatten nogal eens schadelijke stoffen zoals alcohol, chloorhexidine, peroxide of SLS (Sodium Lauryl Sulfate).
Kies voor milde en natuurlijke mondzorg-producten, die zeker niet ineffectief hoeven te zijn. Voorbeelden zijn tandpasta op basis van een actieve zuurstofformule, zoals RyttPro.
JuliBrite Mondwater bevat natuurlijke biologische ingrediënten, die het evenwicht van de mondflora respecteren maar ook helpen om je tanden zo wit mogelijk te houden.
Besteed aandacht aan droge mondklachten
Bij het gezond houden van de mond en het voorkomen van cystes en andere mondproblemen speelt voldoende speeksel een grote rol. Een tekort aan speeksel is niet alleen ongemakkelijk, maar heeft ook een negatief effect op je mondgezondheid.
Speeksel zit vol met nuttige bacteriën en enzymen, die de eerste afweer in je mond vormen tegen schadelijke bacteriën. Een tekort aan speeksel veroorzaakt vaak andere mondproblemen zoals een toename van tandplak, tandsteen en cariës (gaatjes), tandvleesontstekingen en schimmelinfecties (Candida albicans).
In geval van droge mondklachten doe je er goed aan om je dagelijkse mondhygiëne aan te vullen met Moist-R Hydraterende Spray. Deze formule, speciaal ontwikkeld voor mensen die last hebben van een droge mond, geeft je direct een schoon en fris mondgevoel. De mondspray hydrateert en verzacht de mondslijmvliezen en zet het de speekselklieren aan tot meer productie. Hetzelfde geldt voor Moist-R kauwgom, een gezonde, verfrissende en gebitsverzorgende kauwgom.
Tot slot
Als je merkt dat je een cyste in je mond hebt, ga dan direct naar de tandarts. Zoals gezegd kun je ook ongemerkt een cyste hebben. Daarom zijn regelmatige controles bij de tandarts en gebitsreinigingen belangrijk.
