Wat is hyaluronan en wat doet het voor je mond?
Hyaluronan, voorheen ook wel hyaluronzuur genoemd, is een verbinding van bepaalde koolhydraten die voorkomt in verschillende weefsels en vloeistoffen in ons lichaam. Het zit bijvoorbeeld in kraakbeen, bindweefsel, vaatwanden en gewrichtsvloeistof. De naam verwijst naar het Griekse woord “hyalos” dat “glas” betekent. De stof werd namelijk voor het eerst geïsoleerd uit het glasachtig lichaam in het oog.
Wat doet hyaluronan in je lichaam?
Hyaluronan heeft in het lichaam verschillende functies, die gebruik maken van de unieke chemische en fysische eigenschappen van deze stof.
- Zo kan hyaluronan enorme hoeveelheden water aan zich binden in verhouding tot zijn eigen volume. Het glasachtig lichaam van het oog bestaat voor maar liefst 98% uit water, dat aan 2% hyaluronan is gebonden.
- Water is moeilijk samen te persen en een weefsel met hyaluronan wordt daardoor erg stevig. Voorbeelden zijn grote delen van het bindweefsel en de gelei-achtige kern van de tussenwervelschijven. Dankzij de stevigheid van het hyaluronan-water mengsel kunnen de tussenwervelschijven een groot deel van ons lichaamsgewicht dragen.
- Hyaluronan is het hoofdbestanddeel van gewrichtsvloeistof en werkt als smeermiddel als de gewrichten bewogen worden. De viscositeit past zich zelfs aan naarmate de belasting op het gewricht zwaarder wordt, waardoor de gewrichtsvloeistof ook als stootkussen werkt voor de onderdelen van het gewricht.
- Hyaluronan is een belangrijk onderdeel van de extracellulaire matrix in verschillende lichaamsweefsels. De matrix is de verbinding tussen de weefselcellen.
- Het heeft biochemische functies zoals een ontstekingsremmende werking en anti-oxiderende eigenschappen. Ook stimuleert hyaluronan via biochemische processen de genezing van beschadigde weefsels.
Hyaluronan toevoegen
Gezien de bijzondere eigenschappen van hyaluronan is het niet zo vreemd dat de stof nog eens extra aan het lichaam wordt toegevoegd. Een paar decennia geleden begon men de stof in te spuiten in versleten gewrichten. Nog steeds worden, met wisselend succes, hyaluronan-preparaten toegepast bij gewrichtsslijtage of artrose, met name in knieën, heupen en het duimgewricht.
In veel gevallen werkt het en verbetert het functioneren van het versleten gewricht meestal na een maand of 6. Andere patiënten merken helemaal niets van de behandeling, hetgeen van tevoren nauwelijks te voorspellen is.
Ook wordt hyaluronan voor cosmetische doeleinden gebruikt. Veel anti aging crèmes bevatten de stof en hyaluronan-preparaten worden gezien als gezonder alternatief voor botox, dat een door bacteriën geproduceerd vergif is. De langketenige hyaluronan-moleculen, die onderhuid worden ingespoten om rimpels glad te strijken, worden heel langzaam afgebroken door het lichaam. Daarmee blijft het effect van de behandeling ook langer zichtbaar dan een botox-behandeling.
In oogdruppels en neussprays kan hyaluronan worden toegevoegd om uitdroging te voorkomen. In geval van droge ogen biedt de stof een lichaamseigen en lang aanhoudende vochtlaag, die niet ten koste gaat van het gezichtsvermogen. In neusspray hydrateert hyaluronan de slijmvliezen.
In het verleden werden hyaluronan-preparaten gewonnen uit hanenkammen, die dankzij hyaluronan zacht en flexibel zijn maar toch rechtop blijven staan. Tegenwoordig wordt hyaluronan in een laboratorium met behulp van biotechnologie geproduceerd.
Mondwater met hyaluronan, een alternatief voor chloorhexidine
Vanwege de ontstekingsremmende werking en anti-oxiderende eigenschappen is het niet verwonderlijk dat onderzocht is of hyaluronan ook iets kan doen voor de mond. Dat bleek inderdaad zo te zijn!
Een mondspoeling met hyaluronan is vergeleken met een mondspoeling met chloorhexidine. Mondwater met chloorhexidine wordt voorgeschreven als er sprake is van ernstige ontstekingen in de mond. Het middel heeft een vervelende keerzijde. Het bestrijdt niet alleen de schadelijke bacteriën, maar ook de nuttige en verstoort daarmee het natuurlijke evenwicht van de mondflora. Die moet zich na gebruik echt herstellen.
Effectief tegen tandplak en tandvleesontsteking
Mondwater met hyaluronan bleek even effectief tegen tandplak en gingivitis (tandvleesontsteking), maar mist de negatieve bijwerkingen op de mondflora. Dat maakt mondwater met hyaluronan niet alleen geschikt om deze klachten te behandelen, maar je kunt het in tegenstelling tot chloorhexidine zonder problemen langdurig gebruiken om tandplak en ontstoken tandvlees te voorkomen.
Hier vind je het betreffende onderzoek: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21180677/
Effectief bij de behandeling van aften
In een andere studie bleek hyaluronan effectief in de bestrijding van aften, zweertjes in de mond. Niet alleen worden de bacteriën bestreden, maar hyaluronan draagt ook bij aan het herstel van het weefsel. Bovendien worden de mondslijmvliezen gehydrateerd.
Deze studie vind je hier: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3132908/
Effectief tegen droge mondklachten
Een droge mond, xerostomie, betekent dat er te weinig speeksel in de mond aanwezig is. Dit zorgt niet alleen voor het nodige ongemak bij alledaagse bezigheden als praten en eten, maar heeft ook een heel negatief effect op je mondgezondheid.
Droge mond-klachten kunnen ontstaan door heel uiteenlopende oorzaken, waaronder lichamelijke en psychische aandoeningen en bijwerkingen van medicijnen. Heb je last van een droge mond, dan is het goed om extra aandacht aan je dagelijkse mondhygiëne te besteden.
Vanwege de hydraterende eigenschappen kan mondwater dat hyaluronan bevat het tekort aan speeksel compenseren. Eventuele irritaties aan het tandvlees of de mondslijmvliezen worden verminderd door de ontstekingsremmende functie.
Ook het effect van hyaluronan op droge mondklachten is onderzocht. Deze studie gaat in op het effect van hyaluronan op de droge mond-klachten van mensen met diabetes type 2: https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT03281486
Voorkomen is beter dan genezen
Als je last hebt van tandvleesontstekingen, aften of droge mond-klachten kan een mondwater met hyaluronan je helpen om deze klachten te behandelen. Heb je geen last van één van deze klachten, dan is zulk mondwater evengoed aan te raden. Tandplak hebben we nu eenmaal allemaal, hoe goed je je tanden ook poetst. Na afloop spoelen met mondwater is een goede gewoonte om ook op de plekjes te komen die je tandenborstel niet bereikt.
Omdat hyaluronan lichaamseigen is en geen nare bijwerkingen heeft, kun je mondwater wat deze stof bevat heel goed preventief gebruiken.
