Als je voor het schap met tandpasta en spoelmiddelen staat, raak je al snel in de war. De een lijkt nog beter dan de andere. Maar doen ze wel wat ze beloven? Welke moet je nou hebben? Is het überhaupt nodig om een spoelmiddel te gebruiken? En hoe zit dat met die beroemde chloorhexidine?
Gouden standaard
Binnen de onderzoeken van mondspoelmiddelen wordt er vaak het ene spoelmiddel vergeleken met het spoelmiddel met chloorhexidine. Dat komt omdat van chloorhexidine bekend is dat het goed werkt. Het is daadwerkelijk antibacterieel en bovendien op zo’n manier dat het klinisch relevant is. Dat betekent dat als we jouw tandvlees checken we echt kunnen zien en meten dat het tandvlees minder ontstoken is. Dus het werkt niet alleen maar in een schaaltje in een laboratorium (‘in vitro’) en het valt ook echt wel op (meer dan alleen een beetje significant dus).
Hoe werkt het?
Het middel werd ontdekt in 1957 en staat bekend om zijn bacteriestatische eigenschappen bij lage concentraties. Dat betekent dat het de celwand van de bacterie beschadigt. Door gebruik van chloorhexidine kan de cel van een bacterie zich niet meer voortplanten. In hoge concentraties doodt het zelfs de bacterie. Chloorhexidine is een breed spectrum spoelmiddel. Dat betekent dat het werkt tegen veel verschillende bacteriën. Tegen bacteriën die bekend staan dat ze gaatjes maken en tegen bacteriën die bekend staan dat ze tandvleesontsteking veroorzaken. Maar denk ook aan bacteriën die ontstoken mondhoeken veroorzaken of schimmels die op je tong voorkomen.
Je kunt er niet resistent voor worden omdat het niks met de chromosomen te maken heeft. De bacterie verandert er namelijk genetisch niet door.
Chloorhexidine verbreekt de disulfide verbindingen van eiwitten in de mond. Door het verbreken van de disulfide verbindingen in eiwitten wordt de plakopbouw verstoord. Dit verstoord en vertraagd de opbouw van de biofilm.
Speolen Na enige tijd wordt de chloorhexidine langzaam vrijgelaten in de mond, dusdanig dat de activiteit van chloorhexidine verlengd wordt met 8 tot 12 uur. Ongeveer 30% blijft aanwezig.
Continu spoelen?
Het werkt dus heel goed maar waarom laten we dan niet iedereen continue met chloorhexidine spoelen?
De maillardreactie (ook wel niet-enzymatische bruinkleuring genoemd) is de verzamelnaam voor een complexe reeks chemische reacties die optreden tussen suikers en aminozuren (bijvoorbeeld in eiwitten), al dan niet onder invloed van warmte. Chloorhexidine versnelt dit proces waardoor op je tanden meer bruine aanslag dan anders ontstaat. De sulfide verbindingen worden vervangen door chromogenen. Dit zijn stoffen die kleurstoffen goed op kunnen nemen.
Dus van chloorhexidine kunnen je tanden behoorlijk verkleuren. En wie wil er nu met bruine tanden rondlopen? Hier is wel een oplossing voor. Door vooraf met waterstofperoxide te spoelen, hechten de kleurstoffen minder goed. Helaas zie ik zelf dat dit niet bij iedereen even goed werkt. Ook verkleuren vaak niet alleen de tanden, ook de tong kleurt mee.
Een zwarte harige tong….het plaatje waar we als mondzorgkundestudenten mee verwend werden vlak voor we vakantie kregen. Dat moesten we even verwerken…Die zwarte en harige tong werd ook door de chloorhexidine veroorzaakt. Blegh!
Soms echt nodig
Gelukkig kunnen de verkleuringen verwijderd worden. Dat is wel een flinke klus. Sinds je per 5 minuten moet betalen bij de mondhygiënist is dat wat minder goed nieuws. Gelukkig kan de mondhygienist je leren hoe je zelf je tanden goed schoon kunt houden zodat je dat hele spoelmiddel misschien niet eens nodig hebt. Maar soms is het spoelmiddel echt wel nodig. Bijvoorbeeld als je tandvlees echt heel pijnlijk is of flink gezwollen is geraakt.
Er zijn heel wat mondhygiënisten die je laten spoelen na de eerste parodontitisbehandeling. Het zou kunnen schelen in de naklachten en bovendien weet je als mondhygiënist zeker er een tijd lang flink minder plakgroei is. Persoonlijk ben ik hier wat minder fan van. Waarom? Omdat ik de volgende keer dat je terugkomt niet goed kan inschatten hoe goed je nu voor jezelf kunt zorgen. Kan je daadwerkelijk goed tandenpoetsen en rageren of hebben we het resultaat aan het spoelmiddel te danken? Zoals ik al zei moet daarna alle aanslag er weer af en ook dat is niet mijn lievelings. Maar er zijn nog belangrijkere zaken:
Smaak en droge mond
Je smaak kan verdwijnen. Nu met Covid_19 is dat zeker vervelend omdat je dan misschien iets te snel je smaakverlies afschuift op het spoelmiddel terwijl je Corona hebt. Je smaak kan heel belangrijk voor je zijn, zeker als je bijvoorbeeld kok bent. Verder krijgen veel mensen er een drogere mond van. Dat is een vervelend gevoel en daardoor ontstaat er meer en sneller tandsteen.
Hoge bloeddruk
Nog veel belangrijker is dan permanent spoelen met chloorhexidine voor hoge bloeddruk kan zorgen. We willen juist met een gezonde mond zorgen dat je minder risico loopt op allerlei andere ziektes en kwalen. Hoge bloeddruk is dus echt niet wenselijk.
Dus als je voor het schap met spoelmiddelen staat…raadpleeg eerst en professional voordat je zomaar gaat spoelen.
