De ‘onzichtbare beugel’ – ook wel clear aligner, meestal van Invisalign – wordt steeds populairder. Niet zo gek, want hij is veel minder opvallend dan de traditionele slotjesbeugel. Ook volwassenen durven het daarom steeds vaker aan. Zelfs koningin Máxima had er een aantal jaar geleden eentje. Maar werken ze ook echt? En wat zijn de voor- en nadelen? We zetten alles voor je op een rijtje.
Wat is een onzichtbare beugel?
Er zijn verschillende soorten beugels, waarvan de bekendste de slotjesbeugel is. Beugels bestaan over het algemeen uit een gedeelte met metaal dat op de tanden wordt geplaatst. Ruim twintig jaar geleden kwam een heel nieuwe beugel op de markt: de clear aligner (letterlijk: uitlijner), ook wel de ‘onzichtbare beugel’. Die van Invisalign is het bekendst. Een clear aligner is gemaakt van doorzichtige dunne kunststof hoesjes die over tanden en kiezen wordt geschoven. Hij lijkt een beetje op een bitje voor sport of om je tanden te bleken, maar dan geheel op maat en dunner.
Er is trouwens nog een soort ‘onzichtbare beugel’: de linguale beugel. Hierbij zitten de slotjes niet op de buitenkant van de tanden, maar op de binnenkant. Die beugel is nog minder zichtbaar dan de clear aligners. Nadeel van deze beugel is wel dat de tong wat pijnlijk kan aanvoelen, door de slotjes waar de tong tegenaan komt. In dit stuk spreken we bij onzichtbare beugels over clear aligners.
Is een clear aligner echt onzichtbaar?
Nou nee, niet helemaal. Van een afstandje valt de beugel niet op. Van dichtbij zie je de doorzichtige kunststof hoesjes wel. Het ligt er ook aan of er gebruik wordt gemaakt van ‘attachments’ of niet. Die attachments zijn witte verhoginkjes die op tanden worden geplaatst, om er bijvoorbeeld voor te zorgen dat tanden een andere kant op bewegen. Die attachments zijn iets zichtbaarder. Hoe dan ook is een clear aligner wel minder zichtbaar dan de traditionele slotjesbeugel.
Welke merken zijn er?
Er zijn veel verschillende merken onzichtbare beugels. De bekendste is waarschijnlijk Invisalign. Daarnaast bestaan er andere merken, zoals Orthoclear, AirSmile, K-Line, ClearCaps en Orthocaps. Deze beugels worden allemaal ‘clear aligners’ genoemd.
Hoe werkt een onzichtbare beugel?
Bij de behandeling met een clear aligner maakt de tandarts of orthodontist een afdruk van je gebit, met een intra-orale scanner of door middel van ouderwets ‘happen’ in een mengsel van alginaat in een afdruklepel. Daarna werkt de computer uit hoeveel opeenvolgende beugels je nodig hebt. Met de 3D-printer worden verschillende beugels voor je op maat zijn gemaakt. Ongeveer elke twee weken draag je een nieuwe set aligners.
Vaak worden er op enkele tanden kleine ophogingen geplakt in dezelfde kleur als je tanden. Deze kleine verhogingen kunnen je gebit nog wat beter naar de gewenste positie verplaatsen.
Moet je naar een orthodontist voor een onzichtbare beugel?
Ja, een orthodontist of een tandarts voor orthodontie moet de onzichtbare beugel laten maken en het behandelplan opzetten.
Een orthodontist is een tandarts die na zijn opleiding nog vier jaar verder heeft gestudeerd om orthodontist te worden. Dit is dus echt de specialist op het gebied van beugels. Er zijn ook ‘tandartsen voor orthodontie’. Dit zijn tandartsen die zich verder hebben bekwaamd in het aanmeten van beugels, maar niet de orthodontie-opleiding hebben gevolgd.
Het is niet per se noodzakelijk om naar een orthodontist te gaan voor de onzichtbare beugel, maar als je ze laat aanmeten door een tandarts, let dan goed op of deze ervaring heeft met clear aligners. Tandartsen mogen na een opleiding van een dag al clear aligners aanmeten, maar of dat handig is, is de vraag.
Hoe lang duurt de behandeling?
Dat ligt helemaal aan de situatie. Als je slechts een paar tanden recht wil zetten, kan dat vaak al in zes maanden met een onzichtbare beugel. Maar als er meer moet gebeuren, duurt de behandeling langer, tot zo’n 18 maanden. Vaak is een behandeling met clear aligners wel sneller klaar dan een behandeling met een slotjesbeugel. Maar dat komt ook omdat een onzichtbare beugel vooral bedoeld is voor de wat ‘simpelere’ behandelingen. Moet er veel gebeuren aan je gebit, dan kan het zijn dat dat niet lukt met een clear aligner, maar dat je toch een andere beugel zult moeten krijgen.
En hoe zit het met de kosten?
Die zijn over het algemeen iets hoger dan de slotjesbeugel. Tussen de 3000 en 4000 euro moet je er wel voor rekenen.
Net als een gewone beugel, worden clear aligners niet vergoed vanuit de basisverzekering. Met een aanvullende verzekering kunnen de kosten soms gedeeltelijk worden vergoed. Het is handig om dit vooraf na te vragen bij je verzekeraar.
Welke beugel is het prettigst in gebruik?
Dat is een kwestie van persoonlijke voorkeur. Het fijne van een onzichtbare beugel is dat er geen metaal wordt gebruikt en je geen wondjes krijgt van de metalen draadjes en slotjes. Een clear aligner is gemaakt van kunststof. Toch is ook deze beugel natuurlijk niet altijd heel prettig; ook van deze kunststof randjes kun je een beetje last hebben.
Wat zijn de voordelen van een onzichtbare beugel ten opzichte van een slotjesbeugel?
- Het grootste voordeel van onzichtbare beugels: ze zijn minder zichtbaar dan slotjesbeugels. Daarom kiezen vooral volwassenen vaker voor een onzichtbare beugel.
- Je moet deze beugel zo’n 22 uur per dag dragen. Dat betekent dat je hem uit kunt doen om te eten en drinken.
- Omdat de onzichtbare beugel – in tegenstelling tot de slotjesbeugel – uitneembaar is, kun je je gebit beter schoonhouden.
- Je hoeft niet zo vaak naar de orthodontist of tandarts als met een slotjesbeugel. Je krijgt een set van verschillende bitjes mee. Elke paar weken moet je een nieuw bitje gaan dragen. Je hoeft dus niet steeds naar de orthodontist of tandarts voor controle of om je beugel te laten aanpassen.
- Een behandeling met een onzichtbare beugel kan in sommige gevallen sneller gaan dan een behandeling met een slotjesbeugel.
En wat zijn de nadelen?
- Niet alle tandafwijkingen zijn te behandelen met een onzichtbare beugel. De onzichtbare beugel lijkt vooral geschikt voor kleinere afwijkingen, bijvoorbeeld het rechtzetten van een aantal tanden. Het corrigeren van extrusie (tandverplaatsing waarbij een gebitselement uit de tandkas wordt geduwd), rotaties (tanden die gedraaid staan) en overjet (het te ver naar voren staan van de bovenste voortanden) is met clear aligners moeilijk uit te voeren.
- Het voordeel dat je minder vaak naar de tandarts of orthodontist moet, is direct ook een nadeel. Er is minder controle, dus er kan ook minder worden bijgestuurd.
- Bovendien is het setje beugels al gemaakt, dus is ingrijpen tijdens de behandeling – als een tand of kies toch niet doet wat hij moet doen – ook niet zo makkelijk.
- De behandeling is vaak iets duurder dan met een traditionele beugel.
Welke beugel is effectiever: de onzichtbare beugel of de slotjesbeugel?
Grote onderzoeksresultaten ontbreken. De onderzoeken die er wel zijn geven aan dat onzichtbare beugels goed kunnen werken bij kleinere afwijkingen, zoals het recht zetten van enkele tanden. Als het gaat om grotere afwijkingen, zoals een grotere overbeet of gedraaide tanden, dan kan een andere beugel beter werken.
Ook kunnen tanden en kiezen sneller terugkeren naar hun oude positie met een onzichtbare beugel. Daarom moet je na een behandeling met clear aligners ’s nachts (tijdelijk of permanent) een retentiebeugel dragen: een beugel met een draadje voor je tanden, zodat je tanden en kiezen op de juiste plek blijven staan. Maar ook na een behandeling met andere beugels moet je vaak eerst een of twee jaar een retentiebeugel of permanent een spalkje achter je tanden dragen.
Enkele onderzoeken over Invisalign kun je hier en hier vinden.
Dus, moet je nou wel of niet voor een onzichtbare beugel kiezen?
Dat is heel persoonlijk. Vind je het belangrijk dat je beugel niet zo zichtbaar is, dan is een onzichtbare beugel een heel goed idee. Ook als je niet zo’n grote afwijking hebt aan het gebit, is een onzichtbare beugel een prima optie. Is er meer aan de hand, dan kan een andere beugel beter werken. Ook de kosten kunnen een overweging zijn.
Wat je ook doet: laat je altijd goed voorlichten en kies een orthodontist of tandarts met voldoende ervaring en opleiding in onzichtbare beugels. Elke mond en elke persoon is anders, dus het is belangrijk dat iemand echt met je mee kan denken. Dan kun je een bewuste keuze maken. En komt het vast goed met je beugelbehandeling. Succes!
