Zomervakantie…ik breng deze thuis door. Nog meer dan anders zit ik op de sociale media. De afgelopen tijd valt me wat op. Adviezen, diagnoses en meetresultaten van zorgprofessionals schieten nog weleens in het verkeerde keelgat. Zo wordt het consultatiebureau al consternatiebureau genoemd. Ik zie moeders die beledigd zijn omdat hun kind als ‘boven de curve’ wordt omschreven wat ze vrij vertalen naar ‘te dik’. Ze plaatsen een foto van hun kind met de vraag: “Vinden jullie hem te dik? Nee, toch?” Waarbij de moeder bijval krijgt dat het een ‘heerlijk jong’ is.
Op de foto
Natuurlijk is het een heerlijk jong. Niemand zal een baby of peuter qua uiterlijk niet goedkeuren. Ook zie ik steeds meer vrouwen die in bikini op de foto gaan en die overal verspreiden. Zo ziet een echt vrouwenlichaam eruit, willen ze ermee zeggen. Vrouwen die ruim boven maatje 42 zitten worden dan geprezen om hun moed. Daarnaast lees ik een artikel in het NRC waarbij een bekende cardiologe in discussie gaat met een dame die wat meer weegt dan gemiddeld en opkomt voor vrouwen met een maatje meer. Ze beschrijft dat zij zich niet prettig voelen als artsen hun overgewicht bespreken.
Roken
Verder suddert de discussie over roken door. Is stoppen met roken stimuleren betuttelend? Bemoeit de overheid zich er teveel mee of juist te weinig? Moet een gezonde leefstijl met de komst van Corona nog meer aangemoedigd worden? Er zijn zelfs mensen die vinden dat je geen zorg meer mag ontvangen als je bepaalde keuzes maakt. Anderzijds vinden mensen dat je de vrijheid moet behouden om je eigen en soms ongezonde keuzes te maken.
Bespreekbaar
Hierop volgde de vraag van een arts hoe ze leefstijl in de spreekkamer bespreekbaar maakt. Mag ze nog wel beginnen over overgewicht? En zo ja, hoe dan? Ik vond het zo’n mooie vraag dat ik deze op het Mondzorgforum heb geplaatst. Hierbij gaven collega’s inderdaad aan dat ze er tegenaan hikken op dit te bespreken. Zelfs stoppen met roken laten sommige collega’s liever liggen als onderwerp. Ik geef terug dat menig arts ook niet de slechte adem van een patiënt durft te bespreken en zelfs het verwijzen naar de mondhygienist als een enorme drempel ervaren.
Niet willen horen
Als ik de reacties lees van de burger / de patiënt op Twitter dan valt op dat mensen met overgewicht het beu zijn. Ze willen het niet meer horen. Ze krijgen juist vaak te horen dat alles aan hun gewicht ligt. Ze willen dat er verder wordt gekeken dan dat de zorgverlener de neus lang is. Eerst alle andere oorzaken uitsluiten voordat er weer over dat overgewicht wordt begonnen. Dat zal vast niet anders zijn dan bij roken. Toch heb ik zelf bij mijn eigen man gemerkt die op de hartbewaking belandde dat de arts zei: “Lekker alles blijven doen, hoor.” Zijn overgewicht en het roken werden niet besproken. Gelukkig snapte mijn man zelf dat er iets moest veranderen.
Spanningsveld
Dus er is een spanningsveld. De vraag blijft, hoe gaan we ermee om? Ik denk zelf dat het vooral belangrijk is om eerst iemand uit te leggen hoe bijvoorbeeld zijn of haar tandvleesontsteking is ontstaan. Laatst las ik ergens een bericht dat we te snel naar de floss zouden grijpen in plaats van naar de vitamine C. En dat dit dom was, want met extra vitamine C zou alles opgelost zijn. Zo jammer dat zo’n artikel geen nuance kent. De oorzaak van tandvleesontsteking is vaak multicausaal. Het is een en-en-en-verhaal en niet of-of. Dat maakt het gevecht tegen tandvleesontsteking moeilijk maar ook interessant. Ik zie het als een uitdaging om dat raadsel op te lossen. Om telkens bij elke patient te bekijken wat nu precies de oorzaken zijn. Om deze in beeld te brengen en de patiënt te motiveren om elke oorzaak samen aan te pakken.
De oorzaak achter de oorzaak
Pas als deze uitleg is geweest en de puzzel is opgelost, kunnen gevoelige zaken als overgewicht en roken worden besproken. Belangrijk hierbij is de oorzaak van de oorzaak te tackelen. Dus waarom heeft iemand overgewicht? Waarom rookt iemand? Wat schuilt erachter? Hoe ziet iemand zelf de kans dat overgewicht aanpakt kan worden of de kans dat iemand zou kunnen stoppen met roken? Wat is er voor nodig? Wat is de eerste stap die gezet kan worden? Soms is het nodig om hiervoor nog een andere expert in te schakelen. Bijvoorbeeld als iemand aangeeft dat hij niet lekker in zijn vel zit. Of totaal geen vertrouwen heeft dat hij op eigen kracht minder of gezonder kan gaan eten. Ook voor mij is verwijzen wel ‘een dingetje’. Maar ik hoop wel het goede voorbeeld hierin te kunnen geven. Want als ik zelf niet verwijs, waarom zouden anderen dan naar de mondhygiënist verwijzen?
Bij de feiten blijven
Het kost mij moed en het kost me flink wat communicatieskills maar het is te belangrijk om het te laten liggen. Het is de uitgelezen kans om mensen uit een vicieuze cirkel te halen. Mensen niet beledigen, niet op een lange teen gaan staan, is een ware uitdaging. Het helpt mij om me aan de feiten te houden. Dus geen oordelen te vellen. “U bent dik”, is een oordeel. Ik hoop van harte dat geen enkele zorgverlener zoiets over zijn lippen zal laten. “Uw BMI werkt niet in het voordeel in het gevecht tegen uw aandoening.”, is niet veroordelend in mijn ogen maar een feitelijke weergave en dus geen mening. “Staat u er voor open om uw BMI op een level te brengen dat het in uw voordeel gaat werken?”, zou een mooie vraag kunnen zijn. Ik hoor graag als dit toch geen goede zinnen zijn. We komen er samen wel uit. Toch?
