Wat leven we in een rare en onwerkelijke periode. Het zijn nog steeds onzekere tijden. We hebben te dealen met een virus waar we gelukkig steeds meer over weten, maar wat nog niet onder controle is. Door de coronacrisis spelen er bij vele mensen verschillende gevoelens op en dit geeft weer een scala aan reacties in het lichaam.
Angst
Eind 2020 publiceerde Agneta Fisher en David Abadi hun bevindingen tot dan toe over angst tijdens de COVID-19- pandemie. Ze onderzochten collectieve angst in vier Europese landen (Duitsland, Nederland, Spanje en VK). Uit dit onderzoek blijkt dat angst met betrekking tot de eigen gezondheid, boosheid en politieke opvattingen een rol speelt.
Het effect van angst op je lichaam
Angst is een normaal deel van het leven. Iedereen is van tijd tot tijd angstig en deze negatieve emotie kan zelfs heel nuttig zijn. Het motiveert bijvoorbeeld om weg te rennen of je te verbergen. Het zorgt er ook voor dat je ademhaling en hartslag verhogen, waardoor er meer bloed naar de hersenen gaat. Daarnaast kan angst de stressreactie, ofwel vlucht-of-vecht-reactie activeren. Wanneer angst chronisch wordt, kan dit invloed hebben op de kwaliteit van je leven. De emotionele en lichamelijke reactie op angst, of gevaar kan individueel sterk verschillen.
Wat gebeurt er bij stress
Angst activeert de stressreactie, maar wat gebeurt er eigenlijk als je stress ervaart? Stress is natuurlijk een breed begrip en in dit geval hebben we het niet over werkstress. Het gaat hier over stress door angst, wat we op dit moment aan den lijve kunnen ondervinden.
Stress is eigenlijk alles wat door onze zintuigen als een verstoring van het evenwicht wordt ervaren. Zo zijn er externe en interne stressoren. Een interne stressor is bijvoorbeeld temperatuursverhoging.
Ieder gevaar dat je zintuigen registreert activeert de zogenaamde stress-assen. Ook het immuunsysteem hoort bij deze zintuigen. Het kan namelijk bedreigingen van virussen en bacteriën registreren. Een ander systeem neemt weer veranderingen van bijvoorbeeld de bloeddruk waar.
Heb jij stress?
Heb jij last van stress? De volgende symptomen kunnen veroorzaakt worden door stress:
- Droge mond
- Acné
- Hoofd- of nekpijn
- Chronische pijn
- Regelmatig ziek zijn
- Vermoeidheid
- Darmklachten
- Verandering in eetlust
- Depressie
- Verhoogde hartslag
Wat is de invloed van stress op de speekselproductie?
Stress heeft invloed op je mondgezondheid, waaronder de speekselproductie. Een goede speekselproductie is nodig om je gebit en tandvlees gezond te houden. Het beschermt de slijmvliezen en gebitselementen en het spoelt en reinigt de mondholte.
Stress kan de speekselafgifte remmen, waardoor je mond droger aanvoelt. Dit heb je misschien wel eens ervaren toen je voor een grote groep moest spreken. Deze verminderde speekselafgifte zorgt ervoor dat de natuurlijke reiniging van je mond ook minder is. Voedsel en bacteriën blijven in de mond achter, waardoor je een slechte adem, ofwel halitose krijgt.
Zowel psycho-emotionele als lichamelijke stress kan er voor zorgen dat de concentratie van anti-lichamen in het speeksel vermindert, waardoor de immuniteit afneemt en je gevoeliger bent voor tandvleesontstekingen.
Meer gaatjes door stress
Wat doe jij als je je gestrest voelt? Snoep je dan meer, of eet je juist minder? Ben je ’s avonds moe en vergeet je om je tanden te poetsen? Stress heeft invloed op onze focus. Je valt sneller terug in oude, soms ongezonde gewoontes en dit heeft invloed op je gebit. Te veel eetmomenten, te veel snoepen en niet of minder goed poetsen resulteren namelijk in het ontstaan van gaatjes.
Een ander probleem is schade aan tanden en kiezen doordat je klemt of knarst. Uit onderzoek blijkt dat gedurende de COVID-19 pandemie meer mensen last hebben van knarsen, wat gerelateerd wordt aan de angst en stress gevoelens die met deze pandemie gepaard gaan.
Heb je meer ontstekingen als je stress hebt?
Wat doe jij als je stress hebt of als je angstig bent? Zorg je dan nog steeds goed voor jezelf? In sommige gevallen wordt de zelfzorg minder, waardoor ook de mondhygiëne verslechtert. Hierdoor blijft er meer plaque in je mond achter en de bacteriën in tandplak kunnen ontstekingen veroorzaken.
Wanneer je meer snoept als je angstig of gestrest bent zal de samenstelling van de mondflora veranderen. Een voeding met veel suikers en bewerkte koolhydraten verandert in negatieve zin, waardoor de kans op tandvleesontstekingen toeneemt. Stress heeft dus zeker invloed op het tandvlees en ontstekingen.
Stress en het immuunsysteem
De mond speelt een grote rol binnen je afweersysteem, want de mondholte is één van de belangrijkste toegangspoorten voor toxische en pathogene (schadelijke) stoffen. Afweercellen in het speeksel kunnen binden aan deze pathogene micro-organismen waardoor ze niet bij de tandoppervlakken kunnen komen. Naast afweercellen bevat het speeksel een aantal enzymen dat ervoor zorgt dat voedingsstoffen worden onttrokken aan bacteriën of dat membranen van gevoelige micro-organismen worden vernietigd.
Bij de stressreactie worden verschillende hormonen en neurotransmitters afgegeven, die van invloed zijn op het immuunsysteem. Als er sprake is van kortdurende stress dan kan dit systeem zelfs beter werken. Zie het als een training van het immuunsysteem. Een korte periode van stress kan er voor zorgen dat je immuunsysteem sterker wordt.
Als je je echter vaak angstig en gestresst voelt, of wanneer deze gevoelens chronisch zijn, krijgt het lichaam nooit meer het signaal om normaal te functioneren. Het immuunsysteem zal hierdoor juist verzwakken, waardoor je kwetsbaarder bent voor virale infecties, maar ook voor chronische ontstekingen, zoals parodontitis.
Een opdracht om met angstgevoelens om te gaan.
Iedereen gaat op een andere manier om met negatieve emoties, zoals angst. De volgende manier is zeker waard om eens uit te proberen. Pak pen en papier (dus geen computer, telefoon of tablet) en schrijf op wat je precies voelt, dus benoem de emotie. Wat is de aanleiding of trigger van deze emotie? Wat wil deze emotie je duidelijk maken? Wat is het ergste dat er kan gebeuren?
Probeer 20 minuten te schrijven en alles wat er in je opkomt te noteren. Het is niet de bedoeling dat het een goed verhaal wordt of dat het grammaticaal correct is. Het gaat er om dat jij jouw gevoelens en gedachten op papier zet, zodat je ze een beetje los kan laten.
- Botelho J, Machado V, Mascarenhas P, et al. Stress, salivary cortisol and periodontitis: A systematic review and meta-analysis of observational studies. Arch Oral Biol 2018; 96: 58-65.
- Emodi-Perlman, A.; Eli, I.; Smardz, J.; Uziel, N.; Wieckiewicz, G.; Gilon, E.; Grychowska, N.; Wieckiewicz, M. Temporomandibular Disorders and Bruxism Outbreak as a Possible Factor of Orofacial Pain Worsening during the COVID-19 Pandemic—Concomitant Research in Two Countries. J. Clin. Med. 2020, 9, 3250. https://doi.org/10.3390/jcm9103250.
- Dhabhar FS. Effects of stress on immune function: the good, the bad, and the beautiful. Immunol Res 2014; 58: 193-210.
