Wat gebruik jij om je mond schoon en gezond te houden? Hoogstwaarschijnlijk poets je je tanden met tandpasta en misschien gebruik je ook wel een mondspoelmiddel. Weet je dat er tegenwoordig essentiële oliën toegevoegd worden aan mondverzorgingsproducten? Maar wat zijn essentiële oliën eigenlijk en werken ze echt om je mondgezondheid te verbeteren?
Wat zijn essentiële oliën?
Essentiële oliën worden ook wel etherische oliën genoemd. Het zijn vluchtige aromatische vloeistoffen die worden gewonnen uit zaadjes, schors, bladeren, stelen, wortels, bloemen en vruchten van planten. Er zijn verschillende manieren waarop de essentiële olie uit een plant gewonnen wordt; stoomdestillatie en persing. Stoomdestillatie is de meest gebruikte methode om essentiële oliën te winnen. Persing wordt vooral toegepast om de oliën uit citrusvruchten te halen.
Het gebruik van essentiële oliën
Aromatische oliën worden al heel erg lang gebruikt vanwege hun therapeutische eigenschappen. In het midden van de 19de eeuw werden essentiële oliën opnieuw populair. Op dit moment worden ze gebruikt als smaakstof, denk aan pepermuntolie in snoepgoed en sinaasappelolie in limonade. Daarnaast worden ze gebruikt in cosmetica, schoonmaakmiddelen en als luchtverfrisser. Tegenwoordig is er ook in de tandheelkunde een steeds groter wordende interesse naar deze oliën. Zuivere essentiële oliën bieden namelijk verschillende voordelen.
Mondspoelmiddelen gebruiken
Om je tandvlees gezond te houden is het belangrijk om goed voor je mond te zorgen. Dit doe je door tandplak te verwijderen middels twee keer per dag je tanden te poetsen. Aanvullend op mechanische tandplak verwijdering kan je ook gebruik maken van een mondspoelmiddel om het tandvlees gezond te houden.
Door mondzorg professionals wordt soms geadviseerd om drie weken te spoelen met een combinatie van waterstofperoxide en chloorhexidine. Dit geeft vermindering van tandplak en tandvleesontstekingen. Uit onderzoek blijkt dat vier maanden na het stoppen met spoelen de hoeveelheid tandplak en ontstekingen weer op het oude niveau was.
De nadelen van chloorhexidine
Chloorhexidine heeft een positief effect heeft op de mondgezondheid, met name als dit in combinatie met waterstof peroxide gebruikt wordt. Helaas heeft chloorhexidine op de langere termijn een aantal nadelen en negatieve bijwerkingen. Denk hierbij aan smaakverandering en bruine of zwarte verkleuringen van de tanden en kiezen. De slijmvliezen kunnen gevoeliger worden en ook is het mogelijk dat er juist sneller tandsteen gevormd wordt.
Essentiële oliën voor het verzorgen van je mond
Gelukkig wordt er steeds meer onderzoek gedaan naar effectieve mondverzorgingsproducten. Er bestaan ook mondverzorgingsproducten met essentiële oliën. Aan tandpasta wordt bijvoorbeeld vaak munt toegevoegd en ook spoelmiddelen op basis van essentiële oliën bestaan al heel lang. Deze zijn zelfs al langer op de markt dan de mondspoelingen met chloorhexidine.
Uit onderzoek lijkt spoelen met essentiële oliën in een vaste formule een effectief alternatief voor chloorhexidine. De combinatie van essentiële oliën gaan tandvleesontstekingen tegen.
Het voordeel van een mondspoeling met essentiële oliën ten opzichte van een spoelmiddel met chloorhexidine is dat het over een langere periode gebruikt kan worden. Dit in tegenstelling tot de spoelmiddelen met chloorhexidine, vanwege de bijwerkingen.
Essentiële olie in de praktijk
In de praktijk blijkt de combinatie van een aantal oliën een breed spectrum plankton achtige bacteriën te kunnen bestrijden. Dit zijn de essentiële oliën: thymol, menthol, eucalyptol en methylsalicylaat. Ze kunnen diep in de biofilm (laag met bacteriën) doordringen, waardoor de biofilm verandert. En dit heeft een positief effect op ontstekingen en op de mondgezondheid.
De laatste jaren krijgen ook tandpasta’s op basis van essentiële oliën steeds meer aandacht. Een studie uit 2019 toonde dat door toevoeging van een essentiële olie de werkzaamheid van de oorspronkelijke tandpasta verbeterde. De tandpasta op basis van essentiële olie vanuit kruiden (oregano en kaneel) hadden een hogere anti-bacteriële activiteit.
Verschillende oliën voor een gezonde mond uitgelicht.
Menthol
Menthol komt vaak voor in tandpasta’s en mondspoelmiddelen. Het geeft een frisse smaak. Pepermunt wordt al eeuwenlang gebruikt om spijsverteringsproblemen te verzachten. Het is dus niet voor niets dat je in een restaurant een pepermuntje na de maaltijd krijgt. Het verfrist de adem, verlicht maagzuur en bevordert de spijsvertering. Ook heeft menthol een antibacteriële en ontstekingsremmende werking.
Thymol
Thymol, ofwel tijm werd bij de Egyptenaren gebruikt om te balsemen en bij de oude Grieken om besmettelijke ziekten te weren. Tijm heeft een grote anti-bacteriële werking, het is schimmelwerend en werkt antiviraal.
Eucalyptol
Eucalyptus staat bekend als pijnstillend, antibacterieel, ontstekingsremmend en anti-viraal. Ook kan het samen met een andere essentiële olie, bergamot, ingezet worden bij het herpes simplex virus.
Methylsalicaat
Methylsalicaat is een onderdeel van salicylzuur. Het staat ook bekend als wintergreen olie. Deze olie heeft een sterke doordringende geur en wordt tegenwoordig op grote schaal gebruikt in onder andere kauwgom en tandpasta. De olie werkt pijnstillend, ontstekingsremmend en werkt ook bij reumatische aandoeningen.
Overige oliën met mogelijk een positief effect op het gebit
Melaleuca
Melaleuca staat ook wel bekend als Tea tree olie. De bladeren van de boom worden al eeuwenlang gebruikt. De aboriginals gebruiken het om snijwonden en huidinfecties te genezen. Deze olie heeft sterke immuun opbouwende eigenschappen en werkt pijnstillend, antibacterieel en ontstekingsremmend.
Mirre
Mirre is afkomstig van harsachtige bomen. Het werd bij religieuze rituelen vaak gebruikt als wierook en voor het balsemen van mummies. Ook werd het gebruikt als parfum en gebitsverzorging.
Ook vandaag de dag worden er aan mirre vele genezende eigenschappen toegeschreven, waaronder een ontstekingsremmende werking. Vandaar dat het aan tandpasta en mondwater wordt toegevoegd.
Essentiële oliën zijn in lage dosis vaak effectief, maar kunnen in hoge dosis ook averechts werken. Ook bij essentiële oliën geldt, zoals bij vele andere stoffen uit de natuur: De dosis maakt het gif.
Bronnen
• Araujo MWB, Charles C et al. Meta-analysis of the effect of an essential oil-containing mouthrinse on gingivitis and plaque. JADA 2015; 146(8): 610-622.
• Dagli N, Dagli R. Possible use of essential oils in dentistry. J Int Oral Health. 2014;6(3):i-ii.
• Karadağlıoğlu Öİ, Ulusoy N, Başer KHC, Hanoğlu A, Şık İ. Antibacterial Activities of Herbal Toothpastes Combined with Essential Oils against Streptococcus mutans. Pathogens. 2019;8(1):20. Published 2019 Feb 1.
• Van Leeuwen MP, Slot DE, Van der Weijden GA. The effect of an essential-oils mouthrinse as compared to a vehicle solution on plaque and gingival inflammation: a systematic review and meta-analysis. Int J Dent Hyg. 2014;12(3):160-167.
• Sharma N et al.: Adjunctive benefit of an essential oil containing mouthrinse in reducing plaque and gingivitis in patients who brush and floss regularly. A six-month study. J Am Dent Assoc2004; 135: 496–504.
