Onze patiënten wordt soms gevraagd om in de behandelkamer een spoelmiddel te gebruiken. Wat is dit goedje precies en wat doet het? Waarom vragen we je om hiermee te spoelen? Waarom hoefde dat vroeger niet of waarom is het nu een ander spoelmiddel? Dat heeft alles te maken met het nieuwe Coronavirus Covid-19.
Een mond vol
Het heet waterstofperoxide. Dat is een mond vol. Letterlijk. Je hoeft maar een heel klein slokje te nemen en hiermee spoel je een minuut. Het lijkt in je mond steeds meer te worden. Dat komt doordat het gaat bruisen. Het smaakt niet echt lekker. Je verwacht namelijk iets fris en nats maar het voelt juist wat droog aan. Dat komt door het spoelmiddel in je mond splitst tot iets anders. Bovendien is er geen lekker smaakje zoals mint aan toegevoegd.
Je bent misschien gewend om een ander spoelmiddeltje te krijgen dat wat beter smaakt en wellicht krijg je die er nog naast. Dat is een spoelmiddel dat chloorhexidine bevat. Ook weer een mond vol. Chloorhexidine is een van de weinige spoelmiddelen waarvan we weten dat het echt antibacterieel is.
Chloorhexidine richt zit op bacteriën maar ook op schimmels en gisten. Het werkt vrijwel direct en de werking neemt in een aantal dagen toe. Je zou zeggen; top, geef mij dat middel ook, maar helaas is het niet verstandig om hier zomaar mee te gaan spoelen.
Dit komt doordat het bijwerkingen kent en het zou ook jammer zijn als het een redelijk gezonde flora juist zou verstoren. Een van de bijwerkingen is ook smaakverlies of een veranderde smaak. Dus misschien smaakt het eerst wel lekker, maar bij wat langer gebruik kom je bedrogen uit.
Ook chloorhexidine wordt in de stoel bij de mondhygiënist regelmatig gegeven bij als er flink gespetterd gaat worden. Zo wordt voorkomen dat er erg veel bacteriën in de lucht komen te zitten. Dat is inmiddels de bekende aerosol. Dus het is eigenlijk niet op dat moment bedoeld om een beter resultaat te boeken bij de behandeling.
Dit geldt ook voor het spoelen aan de stoel met waterstofperoxide. Soms wordt waterstofperoxide wel voorgeschreven bij ontstekingen zoals een ontsteking na het trekken van een kies. Ook wordt het gecombineerd met chloorhexidine na een pittige behandeling voor een zware tandvleesontsteking. Het houdt dan namelijk een gedeelte van de bijwerkingen van chloorhexidine tegen.
Niet nieuw
Je kunt het ook H2O2 noemen. Dus het lijkt op de chemische formule van water (H2O) en die van zuurstof (O2). Dat is niet toevallig; het heeft een zuurstofmolecuul meer dan gewoon water. Dus heel erg hocuspocus is het niet. Het is ook zeker niet nieuw binnen de mondzorg.
Niet voor dagelijks gebruik
Ook waterstofperoxide is helaas niet zomaar voor dagelijks gebruik bedoeld. Het is niet zo dat als je dagelijks hiermee je tanden spoelt dat je dan zal stralen als nooit te voren. In het spoelmiddel zit maar een hele kleine hoeveelheid H2O2, namelijk 1%. Dit is onvoldoende om te bleken.
Het wordt vaak ter plekke aan de stoel gemaakt om tot dit percentage te komen. Waterstofperoxide is namelijk behoorlijk instabiel en ‘vervliegt’ dus enorm snel. Als het vervliegt is het eigenlijk gewoon water.
Ook mag je hier niet met dit percentage intensief (weken achter elkaar) ermee spoelen. Ook hierbij krijg je last van bijwerkingen zoals smaakverlies. Anders dan bij chloorhexidine krijg je dan beschadigd tandvlees.
Er zijn wel spoelmiddelen op de markt met ‘actieve zuurstof’. Helaas is het dan niet bekend hoeveel procent hier dan precies inzit. Vermoedelijk een lager percentage dan 1%, want bijwerkingen worden niet vermeld.
Werkt het dan wel?
Dat antwoord moet ik je verschuldigd blijven. In de literatuur is namelijk niks te vinden over een lager percentage dan 1%. En bovendien…hoe wordt het in een commercieel spoelmiddel de actieve zuurstof stabiel gehouden zodat het niet vervliegt? Dat is een goed bewaard geheim. Wellicht door er geen O3 maar O8 van te maken dat een stabieler molecuul zou zijn. Maar dat is speculeren.
Inactivatie virus
Maar waarom wordt het nu in de stoel gebruikt? Waterstofperoxide kan bacteriën, schimmels….en daar komt hij…virussen tijdelijk uitschakelen. Coronavirussen bleken er het meest gevoelig voor. Als wij met onze apparaten werken dan ontstaat er een soort wolk; de aerosol dus. Door vooraf te spoelen met waterstofperoxide vermindert de inhoud van die wolk. Overigens wordt altijd alles waar het wolkje op neerdwarrelt afgenomen met water, zeep en desinfecterende alcohol of in de thermodesinfector en autoclaaf gedaan of weggegooid.
Speciaal
H2O2 blijft maar heel even waterstofperoxide. Het is namelijk niet stabiel en verandert dus heel rap in water en actieve zuurstof. Vandaar dat het zo bruist…Wat maakt het zo speciaal? Nou dit:
- Het werkt als antibiotica: het dood bacteriën die niet tegen zuurstof kunnen
- Het is ook nog eens anti-histamine (dus tegen allergieën)
- Het zorgt voor de aanmaak van nieuwe bloedvaatjes en dus voor je lokale afweer
- Het molecuul is zo klein dat het diep in je tandvlees komt.
Belangrijker
Uit de onderzoeksdatabase wordt niet goed duidelijk of H2O2 alleen nu echt goed is voor het tandvlees in de therapie tegen parodontitis. Er is namelijk niet voldoende (goed) onderzoek naar gedaan. Voorlopig komt chloorhexidine als winnaar uit de bus en daarna essentiële oliën. Wel is er een gedegen onderzoek te vinden over de combinatie van chloorhexidine en waterstofperoxide en adviseren parodontologen om mondhygiënisten dit in te zetten bij de strijdt tegen parodontitis. Want samen zou het meer aanpakken dan alleen en heft H2O2 de bij-effecten van de chloorhexidine op.
Maar je kunt je afvragen hoe therapietrouw mensen zijn als ze dagelijks heel nauwkeurig moeten rageren, poetsen en ook nog eens twee spoelmiddelen moeten gebruiken….De eigen mechanische mondhygiëne blijft de belangrijkste pijler in de behandeling tegen parodontitis. Mensen denken vaak dat een spoelmiddel heilig is en zijn dus geneigd om te gaan spoelen waardoor de eigen mechanische reiniging ondersneeuwt raakt.
Niet hoesten
Of H2O2 nu echt tegen Covid_19 werkt, kunnen we niet heel precies zeggen. Hieronder vind je wel onderzoeken waarin de werking wordt bevestigd en in het youtube-filmpje wordt nuance gegeven. Als je ermee spoelt kan het virus wellicht plat in de mond (speeksel) leggen, maar het bereikt niet de longen. Dus als een patiënt hoest, kan het nog steeds besmettelijk zijn. Daarom mogen hoestende patiënten absoluut niet de praktijk in.
Don’t try this at home
Let op: Het mondwater werkt maar tijdelijk en heb dus niet de illusie dat je na het spoelen hiervan geen Corona zou kunnen krijgen of dat je er anderen ermee de hele dag beschermt. Ga niet op eigen houtje waterstofperoxide gebruiken! Het kan je dan meer schaden dan baten als het verkeerd wordt gebruikt.
Literatuur
https://www.knmt.nl/sites/default/files/2020-04-21-leidraad_mondzorg_corona_def.pdf
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/203115
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32035997
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27743448
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7500245
Oralheathgroup.com
Hydrogen Peroxide: A Review of Its Use in Dentistry
Can chemical mouthwash agents achieve plaque/gingivitis control (van der Weijden, Van der Sluijs, Cianio, Slot)
