“Dat bloedt komt doordat jij prikt.”
Laatst sprak ik een gepensioneerd tandarts over hoe hij zijn praktijk voerde. In zijn carrière is heel wat veranderd. Zo heeft hij tijdens zijn studie alleen maar grijze vullingen (amalgaam) leren leggen en dus geen witte (composiet). Dat bestond toen simpelweg nog niet. De tang werd al heel snel gehanteerd. Toen waren ze er nog van overtuigd dat iedereen toch wel een kunstgebit zou krijgen. Van parodontitis hadden ze nog nooit gehoord, laat staan van de behandeling. Preventie hield op bij de spreuk ‘wel goed poetsen he’ als de patient de deurklink weer vast had . Toch probeerde hij een beetje mee te komen met de kennis en technieken die gaande weg ontstonden.
Gewoon zijn werk
“Ik heb het echt wel geprobeerd, hoor.”, zei hij. We hadden het over de DPSI-score. Hierbij wordt het tandvlees tussen tand en tandvlees afgetast om de conditie te bepalen. “Maar ik kreeg er zo’n hoop gedoe mee.”, vervolgde hij. Ik snapte hem meteen. “Ze vroegen zich af waarom ik zomaar in hun tandvlees prikte en het aan het bloeden maakte.” Hij gaf het na een poosje maar op. Hij kreeg zoveel weerstand. De patiënten waren gewend dat hij ‘gewoon’ zijn werk deed en dat moest hij vooral gewoon blijven doen. “En toen waren ze weer heel tevreden.”
Verantwoordelijkheid
Hetzelfde overkwam hem bij aankondigen van gaatjes waar nog wel tegenop te tandenpoetsen viel. “Dus ik vertelde dat het nog niet geboord hoefde te worden…maar dan werden ze boos.” Zijn patiënten wilde gewoon in de stoel gaan liggen, hun mond open doen, behandeld worden en weer uit de stoel. Precies wat ze gewend waren. “Zij kwamen naar mij toe om hun probleem bij mij neer te leggen. Als ik probeerde hen zelf verantwoordelijk te maken dan voelde dat alsof ik mijn eigen verantwoordelijkheid afschoof.”
Vragen
Waarop deze gepensioneerd tandarts decennia geleden op stuitte, herken ik maar al te goed. Deze patiënten komen bij het pensioen van zo’n tandarts bij een nieuwe tandarts en/of mondhygiënist terecht. Ik ben regelmatig die mondhygiënist. En dan kom ik weer met die DPSI-score aan…Regelmatig krijg ik vragen als “Ja, natuurlijk bloedt het, want jij prikt erin.” En: “Thuis bloedt het nooit, hoe kan dat?” En: “Ik proef bloed! Dat is niet goed hoor, bij mijn vorige tandarts bloedde het nooit!”
Lek
Tegenwoordig leg ik dus die DPSI-score eerst heel goed uit en krijgt men een spiegel om mee te kijken. Dan kan men zien hoe ‘hard’ (zacht dus..) ik ‘prik’. Ik leg uit dat gezond tandvlees niet bloedt. Dat het bloed eigenlijk ontstekingsvocht is. Dat de bloedvaatjes in het tandvlees een soort fietsenbanden zijn. Bij ontsteking zijn die te hard opgepompt en daardoor wat poreus. De eigen lichaamsafweer zorgt daarvoor. “Je tandvlees is dan eigenlijk lek.”, leg ik dan uit. Bij de minste geringste aanraking bloedt het dan. Je afweer probeert de bacteriën in de mond het loodje te laten leggen. Helaas zijn bacteriën behoorlijk slim en kunnen door die porositeiten juist je bloedvaatjes in gaan. Dat is uiteraard niet de bedoeling dus het essentieel dat een lek wordt gevonden.
Sinkhole
Een familielid van mij had laatst een sinkhole onder haar huis. Ergens was er een leiding lek…maar waar? Ze kwamen er te laat achter waardoor er grond onder haar huis verdween. Je kunt je voorstellen wat de consequenties waren geweest als ze dit niet door hadden gehad. Gelukkig vonden ze waar het lek voordat het hele huis inzakte. Als je tandvlees lekt, dan betekent dat het fundament van je gebit op instorten staat. Dit is je kaakbot. Je lichaam zet aan tot afbraak van je kaakbot om er genoeg bloed naar toe te sturen.
Thuis
Tja en dat het thuis niet bloedt…hoe is dat dan mogelijk? Dat is eigenlijk heel simpel. De bloedingen zijn enkel te vinden daar waar je zelf niet goed hebt bij gekund. Ondanks dat mensen vaak wel poetsen, blijft er steeds in een hoekje wat zitten. Men is zich hiervan vaak niet bewust. Zolang je dat hoekje maar blijft overslaan, kom je er niet in de buurt en gaat het dus ook niet bloeden. Zelfs bij mensen die dagelijks tandenstokers gebruiken, kan er veel ontstoken zijn. Bijvoorbeeld doordat de stoker niet ver genoeg ertussen wordt geduwd. De tandarts, mondhygiënist en/of preventieassistent gaat met de meting vrijwel elk plekje in de mond af. Ik zeg weleens tijdens een training ‘sonderen’: “Je moet een voorbeeld nemen aan de naaimachine.” De naaimachine laat haast geen afstand tussen de verschillende ‘prikjes’.
Geen echte prik
Overigens wordt er niet letterlijk in het tandvlees geprikt. Er wordt enkel een latje tussen tand en tandvlees geschoven. De behandelaar voelt als het ware een kussentje en houdt dan op met het schuiven. Net als dat je een hand in je broekzak kan steken. Je steekt je hand niet dwars door je broekzak heen, je weet precies wanneer je moet ophouden. Dus misschien zijn ‘stootjes’ of ‘aftastingen’ dan een betere woorden. We gaan niet door weefsel heen. Er wordt bij de aanhechting gestopt. De aanhechting is het tandvleesrandje wat over het kaakbot heen ligt. Dit is zo’n twee millimeter dik.
#DoesLief
Dus wordt niet boos als je te horen krijgt dat je tandvlees bloedt. Je mondzorgverlener bedoelt het goed! Hij of zij doet slechts wat hij of zij geleerd heeft en probeert je te helpen. En wie weet…schrijft over een aantal decennia jaar iemand over mijn dan ouderwets geworden behandelstijl als ik met pensioen ben…Ik hoop het niet! De komende maanden staan in elk geval ruim voldoende bij- en nascholingen gepland om bij te blijven in het vak. Waarschijnlijk wordt het voor tandartsen verplicht om dit te blijven volgen. Dus doe maar een beetje lief als de tandarts ineens iets nieuws doet, okay?
